płk Władysław Liniarski

Liniarski
Władysław Liniarski, ps. „Mścisław”, „Wuj”, „Jan” (ur. 23 listopada 1897 we wsi Małachowice-Gustawów w powiecie włoszczowskim guberni kieleckiej, zm. 11 kwietnia 1984 w Warszawie) – podpułkownik Wojska Polskiego, komendant Obszaru Białystok i komendant Okręgu Białystok Związku Walki Zbrojnej od lutego do września 1941 roku, komendant Białostockiego Okręgu ZWZ-AK (nieprzerwanie przez 5 lat); od stycznia 1945 roku komendant Białostockiego Okręgu AKO; jeden z „żołnierzy wyklętych”; działacz podziemia niepodległościowego, ofiara represji komunistycznych.
Od 1921 r. był żonaty z Ireną Bojanowską, miał z nią córkę Zofię, urodzoną w 1925 r. Po raz drugi żonaty ze Stanisławą Aliną Sieńko, zmarłą w 1981 r.
W 1979 roku został członkiem Komitetu Porozumienia na rzecz Samostanowienia Narodu. 1 marca 2017 roku, w ramach kolejnych obchodów Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, Minister Obrony Narodowej Antoni Macierewicz nadał 1 Brygadzie Obrony Terytorialnej imię pułkownika Władysława Liniarskiego. Brygada otrzymała nazwę wyróżniającą "Podlaska" i przejęła tradycje 25 oddziałów AK, AKO i Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", w tym: oddziału partyzanckiego AKO kpt. Kazimierza Kamieńskiego, ps. "Huzar" (1945-1947), 5 Brygady Wileńskiej AK mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. "Łupaszka" (1945-1947), 6 Brygady Wileńskiej AK por. Lucjana Minkiewicza ps. "Wiktor", kpt. Władysława Łukasiuk ps. "Młot", kpt. Kazimierza Kamieńskiego ps. "Huzar" (1946-1952), a także zgrupowania inspektoratu łomżyńskiego AKO mjr. Jana Tabortowskiego "Bruzdy" (1945) i oddziału partyzanckiego AKO ppor. Stanisława Marchewki, ps. "Ryba.

Okres przed II Wojną Światową

Syn Jana i Józefy z domu Bielanowicz, właścicieli dwumorgowego gospodarstwa rolnego. Po ukończeniu szkoły ludowej w 1913 rozpoczął naukę w seminarium nauczycielskim w Jędrzejowie, naukę przerwał z chwilą wybuchu I wojny światowej.
Od 1917 roku działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. Podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył jako kapral w 24. pp, następnie awansowany na oficera, służył długie lata w kancelariach i intendenturach.
W 1932 roku pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu, w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 lipca 1925 i 1 lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa oficerów kancelaryjnych. W 1934 roku uzyskał przydział liniowy do 62. pp „Dzieci Bydgoszczy”.

Okres II Wojny Światowej

We wrześniu 1939 roku jako dowódca I batalionu 62. pp bronił Pomorza i walczył w bitwie nad Bzurą. Ranny 20 września w Puszczy Kampinoskiej, dostał się do niewoli, z której uciekł.
Od 1940 roku był komendantem Okręgu Białostockiego ZWZ-AK na terenie okupacji sowieckiej.
W 1943 roku wydał rozkaz likwidowania „band komunistyczno-żydowskich”, co stało się później przyczyną oskarżeń o antysemityzm. Rozkazem Nr 256 z dnia 20 kwietnia 1944 ppłk „Mścisław”, dowódca Okręgu Sarna (okręgu Białostockiego AK), nadał oddziałom partyzanckim i oddziałom Kedywu Okręgu AK Białystok nazwy pułków Wojska Polskiego. I tak np. augustowski obwód nr 7 „Olcha” inspektoratu suwalskiego miał odtworzyć 1 Pułk Ułanów Krechowieckich. Jego tymczasowa nazwa na czas formowania brzmiała „Oddział partyzancki 1 pułku ułanów”.
Liniarski, który był przeciwny planowanej Akcji „Burza”, w rozkazach kierowanych do komendantów inspektoratów i obwodów, akcentował wolę bicia Niemców, przygotowanie samoobrony, a w przypadku opanowania terenu przez komunistów i wrogiego nastawienia do ludności polskiej – przejście do dalszej konspiracji.
Około 10 lipca 1944 roku „Mścisław” wydał rozkaz o rozpoczęciu akcji „Burza” na obszarze inspektoratu łomżyńskiego.
20 września 1944 roku ppłk. Władysławowi Liniarskiemu podporządkował się rtm. Zygmunt Szendzielarz z resztkami 5 Wileńskiej Brygady AK. „Mścisław” nakazał „Łupaszce” trwać w Puszczy Białowieskiej i organizować kadrowy oddział z rozbitków z wileńskich i nowogródzkich oddziałów AK. Na początku listopada 1944 roku do oddziału dołączył m.in. oficer BiP Okręgu Wileńskiego AK ppor. Lech Beynar ps. „Nowina”, późniejszy znany historyk i publicysta, piszący pod pseudonimem literackim „Paweł Jasienica”. W dniu 10 listopada Zygmunt Szendzielarz został awansowany przez ppłk Liniarskiego do stopnia majora. Po rozwiązaniu AK przekształcił podległe mu struktury w Armię Krajową Obywateli (AKO). Na przełomie stycznia i lutego 1945 ppłk Liniarski mianował „Łupaszkę” komendantem partyzantki Okręgu Białostockiego AKO, a 5 Wileńska Brygada stała się dyspozycyjnym oddziałem Komendy AKO. W lutym 1945 r. uformowały się na Białostocczyźnie struktury Armii Krajowej Obywateli (AKO). Aby zapobiec patologiom napisał w rozkazie: "Dowódca, który patrzy jak jego żołnierze rabują, staje się mimo woli przywódcą i hersztem szajki zbójeckiej". W praktyce prócz zmiany przeciwnika z Niemców na reżimowe władze komunistyczne i wspierające je okupacyjne siły sowieckie, zarządzona przez „Mścisława" zmiana sprowadzała się do zmiany kryptonimów oraz zastosowania nowego nazewnictwa w organizacyjnej korespondencji wewnętrznej (dawne określenia „komendant", „dowódca" – zastąpione zostały terminem „przewodnik" – np. przewodnik (komendant) okręgu, przewodnik obwodu – i tak do dowódcy drużyny w dół). Wybór tego określenia związany był z fragmentem styczniowego rozkazu gen. Leopolda Okulickiego, w którym wzywał on żołnierzy rozwiązanej Armii Krajowej, by byli nadal przewodnikami narodu. W terenie szeregowi żołnierze niewiele o tych zmianach wiedzieli i mieli w pełni uzasadnione przekonanie, że wciąż są żołnierzami AK.

Okres po II Wojnie Światowej

Struktury Białostockiego Okręgu AKO weszły w skład Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN). Wielu jego żołnierzy kontynuowało działalność podejmując się akcji propagandowych i rozrzucając ulotki.
W maju 1945 roku „Mścisław” podporządkował się Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj, która to zmusiła go do ograniczenia pracy organizacyjnej oraz akcji zbrojnych. Za pośrednictwem wojewody białostockiego Stefana Dybowskiego podjął próbę ujawnienia struktur Okręgu.
12 czerwca lub lipca 1945 r. płk Liniarski zaproponował w liście do wojewody Stefana Dybowskiego, że ujawni organizację AK, jeśli władze zwolnią z więzień członków AK i zapewnią, że ujawniający się nie będą represjonowani.
31 lipca 1945 r. "Mścisław" został aresztowany przez UB w Brwinowie pod Warszawą. Był przesłuchiwany około 20 razy w śledztwie w więzieniu mokotowskim.
20 maja 1946 r. ogłoszono wyrok: kara śmierci. Bierut - wskutek wielu zabiegów obrony - skorzystał z prawa łaski i zamienił wyrok na 10 lat więzienia.
2 października 1946 r. w Warszawie zastrzelona została przez żołnierza konspiracji Irena Liniarska ("Ciotka"). Wyrok taki wydano na podstawie fałszywego podejrzenia, że żona ujawnia UB ważne dane i dla wykupienia męża zużyła część funduszów okręgu. Wyrok wykonał "R", znany dobrze Irenie, a ta prowadziła w czasie okupacji punkt kontaktowy, wzięła udział w Powstaniu Warszawskim jako łączniczka i sanitariuszka.
W marcu 1951 roku, podczas procesu gen. Emila Fieldorfa, Liniarski – wyniszczony chorobami i przesłuchaniami, wniesiony do sali rozpraw na noszach – złożył zeznania obciążające swojego dawnego przełożonego z Kedywu.
13 kwietnia 1954 r. wycieńczony więzień (m.in. 6-krotnie chorował na żółtaczkę) wyszedł na wolność. W połowie 1955 r. podjął pracę zawodową.
16 sierpnia i 20 sierpnia 1957 odwołał przed wiceprokuratorem Prokuratury Generalnej PRL-Stanisławem Krygielem zeznania wymuszone na nim podczas śledztwa przeciwko gen. Emilowi Fieldorfowi.
W 1965 r. Liniarski został przyjęty do ZBoWiD, co umożliwiło niesienie nieocenionej pomocy swych byłym podkomendnym. Zaczął zbierać materiały, dzięki czemu mogły ukazać się 3 tomy o działalności AK na Białostocczyźnie.
Jeśli tylko siły i finanse pozwalały, jeździł na spotkania ze współtowarzyszami walk, uczestniczył w uroczystościach. Pozostał wielkim autorytetem, umiłowanym komendantem i skromnym człowiekiem choć był i kawalerem Krzyża Orderu Virtuti Militari, i czterokrotnie Krzyża Walecznych.
Został członkiem m.in. opozycyjnego Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela.
W 1979 r. miał wylew, więc rok później wyznaczył tzw. Radę Dziesięciu ze swym adiutantem ks. Stanisławem Kossakowskim.
Płk Władysław Liniarski "Mścisław" zmarł 12 kwietnia 1984 r., spoczął na warszawskich Powązkach.

Awanse oraz ordery i odznaczenia

  • kapral- 1917 r.
  • podchorąży - 1922 r. (?)
  • podporucznik - 1 lipca 1922 r.
  • porucznik - 1 lipca 1925 r.
  • kapitan - 19 marca 1937 r
  • major - 15 lipca 1940 r.
  • podpułkownik - 20 kwietnia 1942 r. (ze starszeństwem od 19 marca 1941 r).
  • pułkownik - 16 kwietnia 1944 r.
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2010, pośmiertnie)
  • Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
  • Krzyż Walecznych (czterokrotnie)

Zdjęcia

Liniarski
Władysław Liniarski jako żołnierz 24 PP w Radomiu
https://bialystok.ipn.gov.pl/pl1/aktualnosci/36821,Promocja-wydawnictwa-quotWladyslaw-Liniarski-1897-1984-Komendant-Bialostockiego-.html

Liniarski
Z żoną Ireną 1921 r.
http://plus.poranny.pl/odkrywamy-bialystok/a/dobry-i-zdyscyplinowany-taki-byl-wladyslaw-liniarski,10783212#g0z3

Liniarski
Władysław Liniarski, pierwszy z prawej podczas uroczystości w 1934 r. w Zambrowie. Dowódca 62 pp odbierał plakietkę z herbem Zambrowa w dowód wdzięczności za wyzwolenie miasta w sierpniu 1920 r.
http://www.poranny.pl/album-bialostocki/art/4896451,komendant-wladyslaw-liniarski,id,t.html

Liniarski
Kpt. Władysław Liniarski 1937

Liniarski
Ppłk Władysław Liniarski „Mścisław” (fot. z okresu okupacji niemieckiej)
http://archiwum.rp.pl/artykul/1037662-Pozostaje-jedno-%E2%80%93-zorganizowac-samoobrone.html

Liniarski
Ppłk Władysław Liniarski „Mścisław” (komendant Białostockiego Okręgu AK-AKO) i ppor. Jan Zieliński „Skrzetuski” (szef bazy łączności krypt. „Źródło”)
http://archiwum.rp.pl/artykul/1037662-Pozostaje-jedno-%E2%80%93-zorganizowac-samoobrone.html

Liniarski
W konspiracyjnej kwaterze w okręgu białostockim AK

Liniarski
Grób Władysława Liniarskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Liniarski
Tablica upamiętniająca Władysława Liniarskiego w Kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie

Liniarski
Promocja wydawnictwa odbyła się w dniu 25 października 2016 r. w Muzeum Podlaskim w ramach projektu IPN „Przystanek Historia”.
Uczestniczyli w niej członkowie rodziny płk. Liniarskiego: wnuczka Grażyna Sibilska, zieć, prof. Krzysztof Sibilski oraz prawnuk Janusz Sibilski. Gościem spotkania był płk Sławomir Kocanowski, dowódca 1 Podlaskiej Brygady OT.


Piśmiennictwo

  1. Jan Jerzy Milewski Władysław Liniarski (1981 – 1984) Komendant Białostockiego Okręgu ZWZ-AK-AKO
  2. http://www.dws-xip.pl/PW/bio/l5b.html
  3. http://archiwum.rp.pl/artykul/1037662-Pozostaje-jedno-%E2%80%93-zorganizowac-samoobrone.html
  4. http://www.poranny.pl/album-bialostocki/art/4896451,komendant-wladyslaw-liniarski,id,t.html