Mogiła zbiorowa zamordowanych 6 podchorążych AK, cmentarz ul. Ryżowa
Murder of 6 Home Army Cadets
From 1940 the Home Army VII Obroża Area operated within the district of Warsaw as part of Home Army Warsaw District. On 6 March 1944, 6 cadets from 3rd Company of Jaworzyn Region under the supervision of their commander conducted military exercises in Opacz near the tracks of the Warsaw Commuter Railway.
Captured by the Military Police, they were brutally beaten, shot dead and buried. It is said that still on the same night their families dug out and took their bodies. The murdered soldiers were secretly buried at the cemetery at Ryżowa Street in the town of Włochy.
The only person of the exercise party to escape capture was the commander. The incident was investigated by the Home Army underground military court, which suspected the commander of recklessness.
On the night of 30 April 1944, a combat patrol of 11 soldiers carried out a reprisal action in Opacz aimed at liquidating the Volksdeutscher families that played a role in the capture and execution of the Home Army soldiers by the German Military Police.
A monument in the shape of the Cross of Valour was unveiled on 22 September 1974 at the site where the Germans murdered the soldiers.
Opracowanie streszczenia opisu, tłumaczenie na język angielski, nagranie w językach polskim i angielskim oraz obróbka nagrań i testowanie oprogramowania dofinansowano ze środków otrzymanych od Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w ramach zadania publicznego „Opracowanie i udostępnianie informacji multimedialnych dotyczących życiorysów żołnierzy AK i wydarzeń dotyczących Armii Krajowej z tabliczek z kodami QR”.
• Czy wiesz, że ...
Mogiła zbiorowa zamordowanych 6 podchorążych Armii Krajowej
Mogiła zbiorowa zamordowanych 6 podchorążych AK, cmentarz ul. Ryżowa
From 1940 the Home Army VII Obroża Area operated within the district of Warsaw as part of Home Army Warsaw District. On 6 March 1944, 6 cadets from 3rd Company of Jaworzyn Region under the supervision of their commander conducted military exercises in Opacz near the tracks of the Warsaw Commuter Railway.
Captured by the Military Police, they were brutally beaten, shot dead and buried. It is said that still on the same night their families dug out and took their bodies. The murdered soldiers were secretly buried at the cemetery at Ryżowa Street in the town of Włochy.
The only person of the exercise party to escape capture was the commander. The incident was investigated by the Home Army underground military court, which suspected the commander of recklessness.
On the night of 30 April 1944, a combat patrol of 11 soldiers carried out a reprisal action in Opacz aimed at liquidating the Volksdeutscher families that played a role in the capture and execution of the Home Army soldiers by the German Military Police.
A monument in the shape of the Cross of Valour was unveiled on 22 September 1974 at the site where the Germans murdered the soldiers.
Rejon „Jaworzyn” VII Obwodu „Obroża” Armii Krajowej
Od 1940 r. działał w ramach Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej VII Obwód "Obroża" obejmujący swym zasięgiem teren ówczesnego powiatu warszawskiego, okalający ze wszystkich stron stolicę. Przez cały czas konspiracji obwodem dowodził mjr "Bronisław", "Kalwin" - Kazimierz Krzyżak..
Obwód był podzielony na 8 Rejonów, wśród których był Rejon VII "Jelsk-Jaworzyn" – Ożarów. Dowódcą VII Rejonu był kpt./mjr. Edmund Grunwald „Jerema”.
Oddziały liniowe VII Rejonu - stan na 31.07.1944 r. stanowiło 5 kompanii, liczących w sumie 12 plutonów oraz 2 plutony podporządkowane dowódcy rejonu.
Kompanią 3 dowodził ppor. Mieczysław Godlewski "Mieczysław"
Obwód był podzielony na 8 Rejonów, wśród których był Rejon VII "Jelsk-Jaworzyn" – Ożarów. Dowódcą VII Rejonu był kpt./mjr. Edmund Grunwald „Jerema”.
Oddziały liniowe VII Rejonu - stan na 31.07.1944 r. stanowiło 5 kompanii, liczących w sumie 12 plutonów oraz 2 plutony podporządkowane dowódcy rejonu.
Kompanią 3 dowodził ppor. Mieczysław Godlewski "Mieczysław"
Ćwiczenia polowe 3 kompanii Rejonu „Jaworzyn”
6 marca 1944r w miejscowości Opacz, w pobliżu torów WKD, sześciu podchorążych z 3 kompanii Rejonu „Jaworzyn” VII Obwodu AK "Obroża" odbywało pod komendą dowódcy kompanii ppor. Mieczysław Godlewskiego ćwiczenia wojskowe. Byli to:
Podchorążowie na skutek denuncjacji miejscowych volksdeutschów (główny donosiciel nazywał się Schwarz), zostali ujęci przez żandarmerię, skatowani, zastrzeleni i zakopani. Podobno tej samej nocy, 6 marca 1944 roku, rodziny wykopały i zabrały ciała. Zwłoki pomordowanych pochowano w tajemnicy na cmentarzu we Włochach przy u. Ryżowej.
Z biorących udział w ćwiczeniach uratował się dowódca oddziału, „Mieczysław”, który zdołał uciec.
Sprawa ta była rozpatrywana przez podziemny sąd wojskowy AK, który dopatrywał się w wydarzeniu niefrasobliwości dowódcy.
- kpr. pchor. Ryszard Stanisław Kusiak, „Apollo”, lat 19,
- kpr. pchor. Piotr Tadeusz Michałowski, „Billi”, lat 21,
- kpr. pchor. Zbigniew Borowski, „Jastrząb”, lat 19,
- kpr. pchor. Ludwik Zawadzki, „Junak”, lat 21,
- kpr. pchor. Romuald Fijałkowski, „Tosca”, lat 17,
- kpr. pchor. Wiesław Henryk Kalinowski, „Tarski”, lat 19.
Podchorążowie na skutek denuncjacji miejscowych volksdeutschów (główny donosiciel nazywał się Schwarz), zostali ujęci przez żandarmerię, skatowani, zastrzeleni i zakopani. Podobno tej samej nocy, 6 marca 1944 roku, rodziny wykopały i zabrały ciała. Zwłoki pomordowanych pochowano w tajemnicy na cmentarzu we Włochach przy u. Ryżowej.
Z biorących udział w ćwiczeniach uratował się dowódca oddziału, „Mieczysław”, który zdołał uciec.
Sprawa ta była rozpatrywana przez podziemny sąd wojskowy AK, który dopatrywał się w wydarzeniu niefrasobliwości dowódcy.
Akcja odwetowa
W nocy z 30 kwietnia na 1 maja 1944 r., patrol bojowy wydzielony z oddziału "DB-17" Żoliborz (DB – Dywersja Bojowa), w sile jedenastu żołnierzy, przeprowadził w kolonii Opacz akcję odwetową, której celem było zlikwidowanie rodzin volksdeutschów, biorących udział w wysiedleniu, zatrzymaniu oraz rozstrzelaniu przez sprowadzonych żandarmów w dniu 6 marca w Opaczy sześciu żołnierzy AK, uczniów kursu wojskowego przeprowadzających w tym rejonie ćwiczenia. Patrol przybył na miejsce zdobyczną karetką sanitarną. Akcję rozpoczęto o godzinie 23.30. W pierwszej kolejności zastrzelono Maksymiliana Firusa, a następnie Artura Firusa, jego syna Johanna i córkę Halinę - żonę nieobecnego Aleksandra Foltza, powołanego w międzyczasie do Wehrmachtu..
O godzinie 0.45 otoczono dom Fryderyka Desche, który nie tylko pomógł w wyśledzeniu podchorążych, ale wraz z żandarmerią wziął udział w katowaniu ich i rozstrzelaniu. Jeszcze przed sforsowaniem drzwi żołnierze Kedywu ostrzegli Volksdeutscha, że w razie oporu zlikwidowana zostanie cała jego rodzina. Desche stawił opór strzelając z dubeltówki, raniąc przy tym w twarz i ramię pchor. "Prawdzica", a następnie zbiegł w pole ukrytym przejściem. Wobec takiego obrotu sprawy zastrzelono jego żonę Bertę Desche.
Ze względu na wszczęty przez kolonistów za pomocą syren i gongów alarm oraz konieczność zajęcia się rannym "Prawdzicem" akcję przerwano, rezygnując z likwidacji dwóch dalszych kolonistów niemieckich, skazanych na śmierć: Schwartza - powiadomił żandarmerię i Englerta oraz dwóch Polaków: Nawrockiego i Wasilewskiego.
Po powrocie do Warszawy rannego "Prawdzica" przekazano po opiekę lekarza oddziałowego, a karetkę pozostawiono przed Dworcem Gdańskim.
Dowódca akcji: ppor. Bogdan Kunert "Schayer" vel "Bonar".
Dwóch kolejnych Niemców zginęło kilka tygodni później z rąk oddziału dywersyjnego rejonu ożarowskiego.
Źródła:
http://www.dws-xip.pl/PW/formacje/pw2030c.html
http://www.info-pc.home.pl/whatfor/baza/akc_opacz.htm
O godzinie 0.45 otoczono dom Fryderyka Desche, który nie tylko pomógł w wyśledzeniu podchorążych, ale wraz z żandarmerią wziął udział w katowaniu ich i rozstrzelaniu. Jeszcze przed sforsowaniem drzwi żołnierze Kedywu ostrzegli Volksdeutscha, że w razie oporu zlikwidowana zostanie cała jego rodzina. Desche stawił opór strzelając z dubeltówki, raniąc przy tym w twarz i ramię pchor. "Prawdzica", a następnie zbiegł w pole ukrytym przejściem. Wobec takiego obrotu sprawy zastrzelono jego żonę Bertę Desche.
Ze względu na wszczęty przez kolonistów za pomocą syren i gongów alarm oraz konieczność zajęcia się rannym "Prawdzicem" akcję przerwano, rezygnując z likwidacji dwóch dalszych kolonistów niemieckich, skazanych na śmierć: Schwartza - powiadomił żandarmerię i Englerta oraz dwóch Polaków: Nawrockiego i Wasilewskiego.
Po powrocie do Warszawy rannego "Prawdzica" przekazano po opiekę lekarza oddziałowego, a karetkę pozostawiono przed Dworcem Gdańskim.
Dowódca akcji: ppor. Bogdan Kunert "Schayer" vel "Bonar".
Dwóch kolejnych Niemców zginęło kilka tygodni później z rąk oddziału dywersyjnego rejonu ożarowskiego.
Źródła:
http://www.dws-xip.pl/PW/formacje/pw2030c.html
http://www.info-pc.home.pl/whatfor/baza/akc_opacz.htm
Pomnik w Opaczy-Kolonii
22 września 1974 r. w miejscu gdzie hitlerowcy popełnili zbrodnię, został odsłonięty pomnik w kształcie Krzyża Walecznych – ku czci młodych żołnierzy.
Odsłonięcie pomnika 22 września 1974 r.
Wartę przy pomniku pełniły dwie harcerki, uczennice 3. klasy Szkoły Podstawowej w Michałowicach – Beata Nowocień, teraz Ruszkowska oraz Iwona Łajszczak, teraz Nowińska
Kwiaty składa młodzież ze Szkoły Podstawowej w Michałowicach
Pomnik w Opaczy, przy skrzyżowaniu ulic Stanisława Bodycha i Ryżowej
http://opencaching.pl/viewcache.php?cacheid=26313
Tablica pamiątkowa na pomniku w Opaczy
Odremontowany pomnik w Opaczy, odsłonięty 27 września 2014 r.
Chwilę po odsłonięciu pomnika, od prawej: Beata Ruszkowska de domo Nowocień, Iwona Nowińska de domo Łajszczak, Grażyna Grabka – sołtys Opaczy-Koloni, Krzysztof Grabka – wójt gminy Michałowice oraz ks. proboszcz Marek Małkiewicz
Źródło: http://www.michalowice.pl/dzieje-sie/aktualnosci/kulturalne/uroczystosc-odsloniecia-odrestaurowanego-pomnika-zolnierzy-ak-poleglych-w-opaczy-kolonii,p90060563
Odsłonięcie pomnika 22 września 1974 r.
Wartę przy pomniku pełniły dwie harcerki, uczennice 3. klasy Szkoły Podstawowej w Michałowicach – Beata Nowocień, teraz Ruszkowska oraz Iwona Łajszczak, teraz Nowińska
Kwiaty składa młodzież ze Szkoły Podstawowej w Michałowicach
Pomnik w Opaczy, przy skrzyżowaniu ulic Stanisława Bodycha i Ryżowej
http://opencaching.pl/viewcache.php?cacheid=26313
Tablica pamiątkowa na pomniku w Opaczy
Odremontowany pomnik w Opaczy, odsłonięty 27 września 2014 r.
Chwilę po odsłonięciu pomnika, od prawej: Beata Ruszkowska de domo Nowocień, Iwona Nowińska de domo Łajszczak, Grażyna Grabka – sołtys Opaczy-Koloni, Krzysztof Grabka – wójt gminy Michałowice oraz ks. proboszcz Marek Małkiewicz
Piśmiennictwo
- http://www.ud-wlochy.waw.pl/data/dataPublicator/tablice_final_net_08_02.pdf Gawkowski Tablice
- http://www.ud-wlochy.waw.pl/page/55,miejsca-pamieci-narodowej.html?id=225
Pytania testowe
Opracowanie streszczenia opisu, tłumaczenie na język angielski, nagranie w językach polskim i angielskim oraz obróbka nagrań i testowanie oprogramowania dofinansowano ze środków otrzymanych od Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w ramach zadania publicznego „Opracowanie i udostępnianie informacji multimedialnych dotyczących życiorysów żołnierzy AK i wydarzeń dotyczących Armii Krajowej z tabliczek z kodami QR”.
• Czy wiesz, że ...