Home Army Group “Krybar”

The “Krybar” Battle Group was established on 5 August 1944 by Major Stanisław Błaszczak “Róg”, the commander of Section I of the Home Army’s City Centre District. The group incorporated troops gathered in the southern section of the “Róg” Group’s area of operation which were cut off from their command after the Germans captured the route leading to the Kierbedź Bridge. Commanded by Captain Cyprian Odorkiewicz “Krybar”, it was composed of four companies, one platoon of combat engineers and the Military Service for the Protection of the Rising unit codename “Elektrownia”.

On 1 August 1944, insurgent units in Powiśle launched an unsuccessful attack on Namiestnikowski Palace, University of Warsaw, Poniatowski Bridge and the railway bridge. They succeeded however in capturing the Warsaw Power Station, which was held by insurgents until 5 September. In control of Powiśle, the group aimed to capture the heavily fortified buildings of the University of Warsaw on two attacks launched on 23 August and 2 September. Unfortunately both of them failed.

On 3 September, remnants of the “Róg” Group reached Powiśle after they withdrew from the Old Town through the sewers together with their commanding officer Major Stanisław Błaszczak “Róg”, who also was given “Krybar’s” command. Between September 3 and 6, the Germans launched mass attacks on Powiśle which made the group retreat down Foksal Street to the other side of Nowy Świat Street.

The group was disbanded after Powiśle fell. From 6 September, soldiers from “Krybar” defended the sector along Nowy Świat Street, Warecka Street to the Main Post Office, which they held until the end of the Rising. One detachment of about 50 people moved to Czerniaków, where they fought in the area of Czerniakowska Street and Szara Street, and then Solec Street and Syrena pier.

Grupę Bojową „Krybar” powołał 5 sierpnia 1944 r. rozkazem komendant I Rejonu Obwodu Śródmieście AK mjr Stanisław Błaszczak „Róg”. Grupa została utworzona z sił południowej części 1 rejonu zgrupowania „Roga” odciętych od dowództwa rejonu wskutek opanowania przez Niemców trasy mostowej na most Kierbedzia.

W skład Grupy Bojowej weszły:

• III zgrupowanie por. Juliusza Szawdyna „Konrada” w składzie trzech kompanii,
• VIII zgrupowanie por. Mariana Mokrzyckiego "Bicza" w składzie czterech kompanii, plutonu pionierów i kolumny motorowej,
• Oddział WSOP kpt. Stanisława Skibniewskiego „Cubryny” stanowiący załogę Elektrowni Warszawskiej

Dowództwo objął kpt. Cyprian Odorkiewicz „Krybar”. Stan osobowy Grupy Bojowej „Krybar” na początku sierpnia 1944 wynosił ok. 2500 żołnierzy.

1 sierpnia 1944 r. o godz. 17.00 oddziały powstańcze na Powiślu podjęły nieudany, ze względu na przewagę ogniową Niemców, atak na Pałac Namiestnikowski i Uniwersytet Warszawski. Nie udały się również ataki na most Poniatowskiego i kolejowy most średnicowy. Sukcesem zakończył się natomiast atak na Elektrownię Warszawską, którą zdobyto i utrzymano do 5 września. Dzięki temu przez sierpień i początek września mieszkańcy Warszawy mieli dostarczaną energię elektryczną.

Po zajęciu Powiśla celem Grupy Bojowej stało się zdobycie silnie ufortyfikowanych budynków Uniwersytetu Warszawskiego. Przeprowadzono dwa kolejne ataki: 23 sierpnia i 2 września. Natarcie powstańcze wspierały: zbudowany na Powiślu samochód pancerny „Kubuś” oraz zdobyty 14 sierpnia niemiecki transporter opancerzony Sd.Kfz.251/3 Ausf.D, który nazwano „Szarym Wilkiem”. Niestety, oba ataki zakończyły się niepowodzeniem.

Wspaniała postawa ludności cywilnej Powiśla zobowiązywała dowództwo Grupy „Krybar” do niesienia jej pomocy i ogólnej ochrony. W tym celu powołany został Komisariat Bezpieczeństwa Cywilnego z szeregiem wydziałów. Powołani zostali komendanci blokowi i komendanci domów. Poza budową barykad, ochroną przeciwpożarową budynków, zapewnieniem bezpieczeństwa ludności i mienia, Komisariat sprawował pieczę nad życiem kulturalnym dzielnicy (gazetka „Barykada Powiśla”, koncerty, widowiska dla dzieci, radiofonizacja ulic), organizowaniem szpitali i służby medycznej oraz zaopatrywaniem ludności w żywność.

3 września 1944 r. przybyły na teren Powiśla resztki zgrupowania „Róg” wycofane kanałami ze Starego Miasta wraz ze swoim dowódcą mjr Stanisławem Błaszczakiem „Rogiem”, który przejął dowództwo nad „Krybarem”. W dniach 3-6 września 1944 r. Niemcy przeprowadzali zmasowane ataki w rejonie Powiśla, w wyniku których oddziały zgrupowania zmuszone były wycofywać się ul. Foksal na drugą stronę ul. Nowy Świat. 6 września po upadku Powiśla grupa została rozwiązana.

Żołnierze „Krybara” od 6 września podjęli walkę na odcinku Nowy Świat, Warecka, Poczta Główna, gdzie utrzymali pozycje do końca Powstania. Wydzielona grupa około 50 ludzi przeszła na Czerniaków, gdzie walczyła w rejonie ul. Czerniakowskiej i Szarej, a następnie ul. Solec i przystani „Syrena”.

"Rafałki" ze zgrupowania "Konrad"


Pluton zgrupowania "Konrad"


Por. "Aspira" prezentuje kpt. "Krybarowi" opaskę zdjętą zabitemu SS-manowi z dywizji "Wiking"


Stanowisko ckm Browning grupy "Krybar" w Elektrowni


Sztandar oddany został w 1984 r. dzięki fundacji byłych żołnierzy Zgrupowania "Krybar". Zaprojektował go Stanisław Kopf. Sztandar poświęcony został 1 sierpnia 1984 r. w kościele św. Teresy przy ul.Tamka 4 w Warszawie przez ks. biskupa Stanisława Miziołka.


Symboliczna Kwatera Grupy Bojowej „Krybar” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach - kwatera B24