Home Army Scouting Battalion “Zośka”
In 1939 an underground scouting organization called the Grey Ranks was created. On 3 November 1942, the oldest scouts were moved to the Assault Groups of the Grey Ranks. One year later, on 1 September 1943, the Groups were transformed into the Home Army Headquarters’ Directorate for Subversion “Zośka”.
At the start of the Rising the battalion had 346 soldiers in four companies and was part of “Radosław” Group. “Zośka” battalion was commanded by Scout Master Lieutenant Ryszard Białous codename “Jerzy”.
At the start of the Warsaw Rising, soldiers from the battalion, who did not make it to the concentration area, joined other insurgent units in Żoliborz, Ochota and Śródmieście.
The battalion fought in Wola until 11 August. On 5 August, soldiers from “Zośka” liberated a concentration camp on Gęsia Street, the so-called Gęsiówka, and freed 348 Jewish prisoners. After that, they defended the cemeteries in Wola. As part of “Radosław” Group, the battalion defended the Old Town, taking part, among other, in a failed attack on the Gdański Railway Station and in the defense of the Church of St. John of God. It was also involved in a night assault on August 30/ 31 and was the only insurgent unit to break through to the City Centre from the Old Town.
Starting on 3 September, soldiers from the battalion fought for the Czerniaków bridgehead which substantially annihilated the unit. On 23 September, the battalion was disbanded. The survivors who managed to move to Mokotów through the sewers were incorporated into the decimated “Parasol” Battalion.
Out of 608 soldiers who fought in the ranks of the battalion, as many as 360 were killed in action. On 11 November 1968, the “Zośka” Scouting Battalion was awarded the Silver Cross of the War Order of Virtuti Militari by General Stanisław Maczek, Chancellor of the Chapter of the War Order of Virtuti Militari.
Patrol z II plutonu „Alek” 2 kompanii „Rudy” Batalionu „Zośka” 5 sierpnia 1944 w wyzwolonym obozie koncentracyjnym na Gęsiówce. Od lewej stoją: Wojciech Omyła „Wojtek”, Juliusz Bogdan Deczkowski „Laudański” i Tadeusz Milewski „Ćwik”
Jeden z dwóch czołgów Panther zdobytych na Niemcach przyjętych na stan plutonu pancernego „Wacek“
Sztandar powstał w 1989 r. ze składek środowiska b. żołnierzy Batalionu "Zośka" i rodzin poległych". Zaprojektował go artysta rzeźbiarz Marek Łypaczewski. Sztandar poświęcony został 8 kwietnia 1989 r. w kościele św. Andrzeja przy ul. Chłodnej 9 w Warszawie przez ks. proboszcza Tadeusza Uszyńskiego.
Kwatera w której pochowani są żołnierze batalionu znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach - A20
Zośka
autor tekstu i melodii Donat Czerewacz ps. "Sójka"
Piosenka poświęcona żołnierzom batalionu Szarych Szeregów „Zośka”. Autor zaczął układać słowa piosenki w pierwszych dniach września 1944 roku, jeszcze na Starym Mieście. Piosenka została dokończona na prawym brzegu Wisły, w szpitalu polowym. Tam też, ci Powstańcy, którzy zdołali wydostać się z Czerniakowa i przeprawić przez Wisłę, śpiewali po raz pierwszy piosenkę w całości. Było to już po upadku Powstania.
"ZOŚKA" - Wideoklip zrealizowany na 70-cio lecie powstania Batalionu Zośka
Kliknąć dla wyświetlenia mapy
Trasa na urządzeniu mobilnym pokazuje drogę od aktualnego położenia do miejsca pamięci - ...............
Zezwolenie na umieszczenie tabliczki
• Czy wiesz, że ...
Batalion Harcerski Armii Krajowej "Zośka"
In 1939 an underground scouting organization called the Grey Ranks was created. On 3 November 1942, the oldest scouts were moved to the Assault Groups of the Grey Ranks. One year later, on 1 September 1943, the Groups were transformed into the Home Army Headquarters’ Directorate for Subversion “Zośka”.
At the start of the Rising the battalion had 346 soldiers in four companies and was part of “Radosław” Group. “Zośka” battalion was commanded by Scout Master Lieutenant Ryszard Białous codename “Jerzy”.
At the start of the Warsaw Rising, soldiers from the battalion, who did not make it to the concentration area, joined other insurgent units in Żoliborz, Ochota and Śródmieście.
The battalion fought in Wola until 11 August. On 5 August, soldiers from “Zośka” liberated a concentration camp on Gęsia Street, the so-called Gęsiówka, and freed 348 Jewish prisoners. After that, they defended the cemeteries in Wola. As part of “Radosław” Group, the battalion defended the Old Town, taking part, among other, in a failed attack on the Gdański Railway Station and in the defense of the Church of St. John of God. It was also involved in a night assault on August 30/ 31 and was the only insurgent unit to break through to the City Centre from the Old Town.
Starting on 3 September, soldiers from the battalion fought for the Czerniaków bridgehead which substantially annihilated the unit. On 23 September, the battalion was disbanded. The survivors who managed to move to Mokotów through the sewers were incorporated into the decimated “Parasol” Battalion.
Out of 608 soldiers who fought in the ranks of the battalion, as many as 360 were killed in action. On 11 November 1968, the “Zośka” Scouting Battalion was awarded the Silver Cross of the War Order of Virtuti Militari by General Stanisław Maczek, Chancellor of the Chapter of the War Order of Virtuti Militari.
Historia batalionu
W 1939 r. powołano konspiracyjną organizację Szare Szeregi będącą kontynuacją przedwojennego ZHP. 3 listopada 1942 r. najstarsi harcerze weszli w skład utworzonych w ramach reorganizacji Szarych Szeregów Grup Szturmowych. Jednocześnie warszawskie Grupy Szturmowe liczące około 300 osób zostały włączone do Oddziałów Dyspozycyjnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej jako oddział o kryptonimie „OS Jerzy” liczący cztery hufce.
Dowódcą został hm. ppor. Ryszard Białous „Jerzy”, jego zastępcą i komendantem z ramienia władz harcerskich hm. kpr. pchor. Tadeusz Zawadzki „Zośka”.
Po przeszkoleniu, głównie w zakresie dywersji kolejowej, oddział wykonał szereg akcji zbrojnych i dywersyjno-sabotażowych w Warszawie i terenie.
1.09.1943 r. warszawskie Grupy Szturmowe stanowiące OS „Jerzy” przekształcono w batalion Kedywu Komendy Głównej AK. Przyjął on jako swą nazwę pseudonim Tadeusza Zawadzkiego – „Zośka”. W miejsce dotychczasowych hufców i drużyn powstały kompanie i plutony. Batalion w znaczącej części składał się z podchorążych.
Wchodząca w skład batalionu „Zośka” jednostka specjalna „Agat” „Pegaz” została z niego wyłączona tworząc samodzielny batalion „Parasol”.
Dowódcą został hm. ppor. Ryszard Białous „Jerzy”, jego zastępcą i komendantem z ramienia władz harcerskich hm. kpr. pchor. Tadeusz Zawadzki „Zośka”.
Po przeszkoleniu, głównie w zakresie dywersji kolejowej, oddział wykonał szereg akcji zbrojnych i dywersyjno-sabotażowych w Warszawie i terenie.
1.09.1943 r. warszawskie Grupy Szturmowe stanowiące OS „Jerzy” przekształcono w batalion Kedywu Komendy Głównej AK. Przyjął on jako swą nazwę pseudonim Tadeusza Zawadzkiego – „Zośka”. W miejsce dotychczasowych hufców i drużyn powstały kompanie i plutony. Batalion w znaczącej części składał się z podchorążych.
Wchodząca w skład batalionu „Zośka” jednostka specjalna „Agat” „Pegaz” została z niego wyłączona tworząc samodzielny batalion „Parasol”.
Struktura batalionu i kadra dowódcza
W czasie powstania batalion „Zośka” wchodził w skład Zgrupowania „Radosław”.
W momencie wybuchu powstania Ordre de bataille był następujący:
Część żołnierzy batalionu nie dotarła na miejsce koncentracji i podjęła walkę w innych oddziałach na Żoliborzu, Ochocie i w Śródmieściu.
Cała 3 kompania wkroczy do walki dopiero 5 sierpnia uzbrojona w zdobyczną broń.
2.08.1944 r. po zdobyciu dwóch czołgów utworzony został pluton pancerny pod dowództwem Wacława Micuty „Wacka”. W czasie walk powstańczych dołączali do „Zośki” żołnierze z innych, przeważnie rozbitych, oddziałów. 12.08.1944 r. został detaszowany do Batalionu pluton Kedywu „Kolegium A” pod dowództwem ppor. Bolesława Góreckiego „Śnicy”.
W czasie Powstania w szeregach Batalionu walczyło 608 żołnierzy, poległo 360, co stanowi 58% stanu Batalionu.
W momencie wybuchu powstania Ordre de bataille był następujący:
- dowódca batalionu hm por./kpt. Ryszard Białous „Jerzy”,
- 1 kompania szturmowa "Maciek", dowódca phm sierż. pchor.Andrzej Łukowski „Blondyn”
• I pluton szturmowy „Włodek”
• II pluton szturmowy
• III pluton szturmowy
• IV pluton szturmowy
• pluton motorowo-gospodarczy
• drużyna dziewcząt
- 2 kompania szturmowa "Rudy", dowódca phm plut. pchor. Andrzej Romocki „Morro”
• I pluton szturmowy „Sad”
• II pluton szturmowy „Alek”
• III pluton szturmowy „Felek”
• drużyna dziewcząt
- 3 kompania szturmowa "Giewont", dowódca phm ppor. Miłosław Cieplak „Giewont”
• I pluton szturmowy
Pozostałe dwa plutony i drużyna dziewcząt z powodu niewystarczającej ilości broni otrzymują rozkaz pozostania na kwaterach alarmowych. Kompania została utworzona dosłownie kilka godzin przed wybuchem powstania z trzech plutonów warszawskich GS-ów: „Żoliborz”, „Ochota” i „Praga”.
- kobiecy pluton służby sanitarnej i łączności "Oleńka", dowódca Zofia Krassowska „Zosia Duża”.
- wydzielona grupa sanitarna lekarza batalionu, dowódca lek. por. Zygmunt Kujawski „Brom”.
Część żołnierzy batalionu nie dotarła na miejsce koncentracji i podjęła walkę w innych oddziałach na Żoliborzu, Ochocie i w Śródmieściu.
Cała 3 kompania wkroczy do walki dopiero 5 sierpnia uzbrojona w zdobyczną broń.
2.08.1944 r. po zdobyciu dwóch czołgów utworzony został pluton pancerny pod dowództwem Wacława Micuty „Wacka”. W czasie walk powstańczych dołączali do „Zośki” żołnierze z innych, przeważnie rozbitych, oddziałów. 12.08.1944 r. został detaszowany do Batalionu pluton Kedywu „Kolegium A” pod dowództwem ppor. Bolesława Góreckiego „Śnicy”.
W czasie Powstania w szeregach Batalionu walczyło 608 żołnierzy, poległo 360, co stanowi 58% stanu Batalionu.
Walki batalionu w Powstaniu Warszawskim
Batalion "Zośka" walczył w składzie zgrupowania "Radosław" na całym jego szlaku bojowym:
Po upadku Czerniakowa część żołnierzy "Zośki" przeszła z resztkami zgrupowania kanałami na Mokotów, mała grupa dowodzona przez dowódcę batalionu hm kpt "Jerzego" przeszła przez pozycje nieprzyjaciela wzdłuż ul. Książęcej do Śródmieścia.
W czasie walk na: Czerniakowie i Mokotowie batalion „Zośka” został połączony z równie zdziesiątkowanym batalionem „Parasol”.
Batalion "Zośka" stracił w walkach powstańczych wszystkich dowódców kompanii, prawie wszystkich dowódców plutonów i ich zastępców. Wśród poległych było 48 harcerskich instruktorów (harcmistrzów i podharcmistrzów).
Kompania „Rudy” została uznana przez dowództwo AK za najlepszą spośród 40-tysięcznej załogi żołnierzy walczących w powstaniu warszawskim, m.in. w brawurowym ataku zdobywając warszawski obóz koncentracyjny.
Dekretem Kanclerza Kapituły, gen. Stanisława Maczka, z dnia 11.11.1968 r. harcerski Batalion „Zośka” został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Utworzoną w 1943 po akcji pod Arsenałem kwaterą na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, znaną obecnie jako Kwatera Harcerskiego Batalionu Armii Krajowej „Zośka” (A–20), w której pochowano wielu żołnierzy służących w tym oddziale, opiekuje się utworzony w 1988 z inicjatywy Władysława Findeisena Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”.
Tradycje batalionu „Zośka” kontynuuje Jednostka Wojskowa Komandosów z Lublińca.
- na Woli od 1 do 11 sierpnia 1944,
W działaniach na Woli wyróżnił się przeprowadzonym 5.08.1944 r. natarciem na obóz koncentracyjny tzw. „Gęsiówkę”, w wyniku którego uwolniono 348 Żydów oraz obroną cmentarzy. - na Starym Mieście do 11 do 31 sierpnia 1944,
W czasie walk na Starym Mieście batalion uczestniczył w najważniejszych przedsięwzięciach taktycznych, jak natarcie na Dworzec Gdański, mające na celu uzyskanie połączenia z oddziałami Żoliborza i obrona północnego rejonu Jana Bożego. Był jedynym oddziałem, który w czasie szturmu nocnego z 30 na 31.08.1944 r. sforsował zaporę ognia na ul. Bielańskiej i przebił się ze Starego Miasta przez Ogród Saski do Śródmieścia. - na Czerniakowie od 3 do 23 września 1944
Po upadku Czerniakowa część żołnierzy "Zośki" przeszła z resztkami zgrupowania kanałami na Mokotów, mała grupa dowodzona przez dowódcę batalionu hm kpt "Jerzego" przeszła przez pozycje nieprzyjaciela wzdłuż ul. Książęcej do Śródmieścia.
W czasie walk na: Czerniakowie i Mokotowie batalion „Zośka” został połączony z równie zdziesiątkowanym batalionem „Parasol”.
Batalion "Zośka" stracił w walkach powstańczych wszystkich dowódców kompanii, prawie wszystkich dowódców plutonów i ich zastępców. Wśród poległych było 48 harcerskich instruktorów (harcmistrzów i podharcmistrzów).
Kompania „Rudy” została uznana przez dowództwo AK za najlepszą spośród 40-tysięcznej załogi żołnierzy walczących w powstaniu warszawskim, m.in. w brawurowym ataku zdobywając warszawski obóz koncentracyjny.
Dekretem Kanclerza Kapituły, gen. Stanisława Maczka, z dnia 11.11.1968 r. harcerski Batalion „Zośka” został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Utworzoną w 1943 po akcji pod Arsenałem kwaterą na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, znaną obecnie jako Kwatera Harcerskiego Batalionu Armii Krajowej „Zośka” (A–20), w której pochowano wielu żołnierzy służących w tym oddziale, opiekuje się utworzony w 1988 z inicjatywy Władysława Findeisena Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”.
Tradycje batalionu „Zośka” kontynuuje Jednostka Wojskowa Komandosów z Lublińca.
Zdjęcia
Patrol z II plutonu „Alek” 2 kompanii „Rudy” Batalionu „Zośka” 5 sierpnia 1944 w wyzwolonym obozie koncentracyjnym na Gęsiówce. Od lewej stoją: Wojciech Omyła „Wojtek”, Juliusz Bogdan Deczkowski „Laudański” i Tadeusz Milewski „Ćwik”
Jeden z dwóch czołgów Panther zdobytych na Niemcach przyjętych na stan plutonu pancernego „Wacek“
Sztandar powstał w 1989 r. ze składek środowiska b. żołnierzy Batalionu "Zośka" i rodzin poległych". Zaprojektował go artysta rzeźbiarz Marek Łypaczewski. Sztandar poświęcony został 8 kwietnia 1989 r. w kościele św. Andrzeja przy ul. Chłodnej 9 w Warszawie przez ks. proboszcza Tadeusza Uszyńskiego.
Kwatera w której pochowani są żołnierze batalionu znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach - A20
Uzupełnienia
Zośka
autor tekstu i melodii Donat Czerewacz ps. "Sójka"
Piosenka poświęcona żołnierzom batalionu Szarych Szeregów „Zośka”. Autor zaczął układać słowa piosenki w pierwszych dniach września 1944 roku, jeszcze na Starym Mieście. Piosenka została dokończona na prawym brzegu Wisły, w szpitalu polowym. Tam też, ci Powstańcy, którzy zdołali wydostać się z Czerniakowa i przeprawić przez Wisłę, śpiewali po raz pierwszy piosenkę w całości. Było to już po upadku Powstania.
Kliknąć dla wyświetlenia mapy
Trasa na urządzeniu mobilnym pokazuje drogę od aktualnego położenia do miejsca pamięci - ...............
Zezwolenie na umieszczenie tabliczki
• Czy wiesz, że ...