Home Army Battalion “Pięść”

Formed in July 1944, the Home Army Special Battalion “Pięść” consisted of three companies. It included soldiers from the Counter-Intelligence Executive Detachment 993/W, Detachment 993/P (including officers of the Polish Police in German-occupied Poland) and other minor underground units. Command of the battalion was given to Major Alfons Kotowski codename “Okoń”.

As the Rising started, not all soldiers from the battalion made it to the assembly point, which is why “Pięść” Battalion never fought as a formation in its own right.

Most of its soldiers fought in Wola as part of “Radosław” Group. From mid-August they defended barricades blocking the way into Old Town, which cost the battalion heavy losses. In September, the surviving soldiers defended the Deaf Institute and the YMCA building. Some of the soldiers were assigned to special duties at the Home Army Headquarters, others fought in Żoliborz and Kampinos Forrest. Those who broke through to Kampinos Forrest joined the “Kampinos” Group commanded by the former battalion CO Major Alfons Kotowski. They protected Home Army troops withdrawing south. Unfortunately, both the protection detachment and the ”Kampinos” Group were defeated in the battle of Jaktorów. It this battle the commander Major “Okoń” was killed.

Organizacja Batalionu Specjalnego „Pięść” nastąpiła w drugiej połowie lipca 1944. Batalion miał się składać z oddziałów specjalnych kontrwywiadu (Oddział II) Komendy Głównej AK. Trzonem batalionu był Oddział Wykonawczy Bezpieczeństwa Kontrwywiadu 993/W w sile około 120 ludzi oraz oddział 993/P (policja granatowa), oddział 998/W, "65" oraz tzw. oddział legalizacji "WD-68" „Agatona”.

Zdekonspirowane w momencie wybuchu Powstania w/w oddziały miały stworzyć batalion w sile trzech kompanii dowodzony przez mjra Alfonas Kotowskiego „Okonia”.

W momencie wybuchu powstania Ordre de bataille batalionu „Pięść” był następujący:

• dowódca batalionu specjalnego mjr Alfons Kotowski „Okoń”
• 1 kompania (utworzona z członków Referatu 993/W), dowódca por. Stefan Matuszczyk "Porawa";
  • 1 pluton, dowódca ppor. Józef Budzyński "Prawy";
  • 2 pluton, dowódca ppor. Tadeusz Towarnicki „Naprawa”,
  • 3 pluton, dowódca sierż. pchor. Andrzej Zawadzki "Andrzejewski",
• 2 kompania - dwódca ppor. NN "Ryś"
  • 1 pluton, dowódca ppor. Marian Kamiński "Pionek";
• 3 kompania - dowódca NN,
  • pluton "Agaton" - dowódca por Stanisław Jankowski "Agaton";
• patrol sanitarny - dowódca Izabella Horodecka "Teresa".

W momencie wybuchu Powstania batalion „Pięść” został wcielony do Zgrupowania „Radosław”. Na miejsce koncentracji przybyła jedynie jedna kompania "Zemsta" i kilkunastoosobowy pluton "Agatona", który został czasowo włączony do kompanii „Zemsta”. Dowódca niekompletnego batalionu, mjr. „Okoń” został odkomenderowany do innych zadań i 10 sierpnia odszedł do Kampinosu.

Batalion "Pieść", a właściwie jedna jego kompania, nie miała łatwego zadania w czasie działań powstańczych. Brak broni nie pozwalał na odtworzenie pełnego stanu z wielu zgłaszających się ochotników. Niepełny stan nie pozwalał na podjęcie samodzielnych zadań. W pierwszych dniach Powstania poszczególne plutony przydzielane były do wsparcia innych batalionów.

Kompania „Zemsta” brała udział w ciężkich walkach Zgrupowania „Radosław” na Woli i Starym Mieście. Pod koniec sierpnia pozostało jedynie 25% jej stanu wyjściowego.

Po upadku Starego Miasta część kompanii "Zemsta" przeszła do Śródmieścia i walczyła jako pluton na odcinku ppłk Władysława Garlickiego "Bogumiła" broniąc Instytutu Głuchoniemych, gmachu YMCA i willi Pniewskiego. . Pluton "Agaton" pełnił służbę ochrony Sztabu KG AK w "małej Paście" na ul. Piusa XI nr 19.

Grupa 14 żołnierzy z „Pięści” przeszła kanałami na Żoliborz, a następnie do Kampinosu, gdzie ranny i ewakuowany ze Starego Miasta por. "Porawa" reaktywował kompanię "Zemsta" w sile około 120 ludzi.

Kampinoska "Zemsta" osłaniała w walce obóz zgrupowania od strony północnej, tj. od Modlina, Kazunia, Sowiej Woli i Cybulic. Podczas wycofywania się zgrupowania na południe, "Zemsta" w walkach osłonowych doszła w rejon Żyrardowa, Jaktorowa, gdzie wraz z częścią Grupy "Kampinos" została rozbita przez Niemców w operacji „Spadająca Gwiazda”. 25 żołnierzy oddziału zdołało dotrzeć w rejon Drzewicy i Opoczna, gdzie zasiliła pododdziały 25. pp AK Ziemi Kieleckiej.

W czasie Powstania Warszawskiego przez batalion "Pięść" przewinęło się łącznie 350 ludzi.

1 sierpnia 1944, godzina "W" (17:00). Patrol por. "Agatona" z batalionu "Pięść" w drodze z Woli do Śródmieścia.


Pogrzeb ppor. "Naprawy" - baon "Pięść". Po śmierci ppor. "Naprawy", Leona Bąka ps. "Doktur" i Jerzego Szaniawskiego ps. "Słoń", kompania "993/W", 2 VIII 1944 przybrała nazwę "Zemsta", a Batalion Specjalny otrzymał nazwę "Pięść".


Żółnierze kompanii "Zemsta" batalionu "Pięść" niosą trumnę ppor. Tadeusza Towarnickiego "Naprawy" podczas pogrzebu na Woli. "Naprawa" poległ 1 sierpnia podzas ataku na budynek Niemieckiej żandarmerii na ulicy Karolkowej. Trumnę niosą pd lewej ppor. Kazimierz Barszczewicz "Henryk" i ppor. "Ryś". Po lewej w głebi idzie ppor. Jan Kowalczyk ps. "Kieł", z lornetką po prawej Eugeniusz Kuźwa ps. "Hipek" dowódca 169 plutonu batalionu "Kiliński".


Żołnierze batalionu pochowani są w kwaterze A24 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Autentyczny proporzec “Zemsty” (taką nazwę przyjęła 1 kompania) zachował się prawdopodobnie jako jeden z dwóch (obok proporca „Odwetu II”) w skali całego Powstania Warszawskiego. Został parę lat temu przekazany do Muzeum Powstania Warszawskiego. Jest poplamiony krwią sanitariuszki „Hanki” (Hanna Gołaszwska), w której plecaku znajdował się podczas bitwy Grupy Kampinos pod Jaktorowem.