Home Army Battalion “Golski”

This unit came to life in late 1939 and early 1940, when Captain Stanisław Łętowski codename “Mechanik” and Captain Stefan Golędzinowski codename “Golski” formed an underground unit out of reserve soldiers from prewar 3rd Armoured Battalion.

In summer 1944, the battalion consisted of 15 platoons grouped in five companies under the overall command of Captain Stefan Golędzinowski codename “Golski”.

On 1 August, the battalion successfully capture the area of the University of Technology and a number of adjacent streets. However, it failed to seize the hospital at 6 Sierpnia Street, the premises of the Ministry of Transport or the Staszic Colony residential quarters. As early as 2 August, the Germans laid heavy fire on the area defended by the battalion from the direction of Mokotowskie Fields. Between August 5 and 14, soldiers of the battalion continuously repulsed German attacks. On 15 August, however, the Germans penetrated into insurgent-held positions and captured the University of Technology complex two days later.

On 22 August, a combat detachment of the battalion aided successful insurgent attack on the telephone exchange facility at Piusa XI Street (presently Piękna Street). On September 9 and 10, the Germans launched failed attacks on the barricades on Zbawiciela Square defended by the 3rd company of the battalion. Thereafter, the enemy did not make any major attempts to capture insurgent positions in this area. After the fall of the Rising, soldiers of “Golski” Battalion laid down their weapons and went into captivity. Some officers from the Home Army Headquarters, including General Tadeusz Komorowski “Bór”, went into captivity with them.

Powstanie oddziału datuje się na przełom 1939/1940. Podstawą była kadra oficerska i podoficerska oraz żołnierze rezerwy broni pancernej przedwojennego 3 Batalionu Pancernego stacjonującego w Warszawie. Organizatorami byli kpt. Stanisław Łętowski ps. "Mechanik" i kpt. Stefan Golędzinowski ps. "Golski". Do struktury organizacyjnej Armii Krajowej oddział wszedł jako VI zgrupowanie III rejonu I obwodu Śródmieście Warszawskiego Okręgu AK.

Batalion organizował oddziały liniowe i służby przyszłej broni pancernej, szkolił kierowców i mechaników, gromadził i magazynował broń i sprzęt bojowy oraz brał udział w akcjach dywersji bojowej. W skład batalionu wchodziło 15 plutonów o numerach od 149 do 161 oraz 1100 i 1101.

• dowódca - kpt. broni panc. rez. Stefan Golędzinowski "Golski"; zastępca - rtm. rez. kaw. Edmund Hera "Pawłowski"; Kompania techniczno - warsztatowa - dowódca ppor. sł. st. br. panc. Tadeusz Kaniewski "Kuba";
  Samodzielny 149 pluton łączności - dowódca kpr. pchor. Eligiusz Bruliński "Zarzycki";
  Kompania zabezpieczenia rezerw - dowódca por. piech. rez. Wacław Kossowicz "Karwacki".
• Obiekt I - Kraftfahrpark, Oczki - dowódca por. rez. kaw. Tadeusz Gebethner "Gustaw"
  • 1 Kompania czołgów - dowódca ppor. rez. br. panc. Zygmunt Czarnecki "Zamoyski"; Szef - sierż. Władysław Tymiński "Strzała"; Pluton 151 - dowódca sierż. Stefan Mikołajczyk "Biały"
    Pluton 154 - NN
    Pluton 157 - dowódca ppor. Jan Nodzyński "Łuk";>
  • 2 Kompania czołgów - dowódca ppor. sł. st. br. panc. Stanisław Czarnecki "Stanisławowski"; szef - sierż. Edward Wcisło "Lewicki"; > Pluton 152 - dowódca ppor. rez. Franciszek Doleżal "Franciszkowski";
    Pluton 155 - dowódca ppor. piech. Józef Zimniak "Jóźwiak";
    Pluton 158- dowódca ppor. rez. Tadeusz Popielarski "Łukasiewicz";
  • 3 Kompania czołgów - dowódca por. sł. st. art. Zdzisław Zakrzewski "Zieliński"; szef - kpr. pchor. Stefan Szeffel "Szymański"; Pluton 153 - dowódca ppor. rez. br. panc. Robert Łabuński "Ejsmont";
    Pluton 156 - dowódca ppor. br. panc. Szczepan Kamiński "Łuna";
    Pluton 159 - dowódca ppor. rez. br. panc. Władysław Peszkowski "Jastrzębski II;
• Obiekt II
  • 4 Kompania piechoty - dowódca ppor. rez. piech. Jan Izydor Zborowski "Jastrzębski"; Pluton 120 - dowódca ppor. sł. st. bI. panc. Roman Łukomski "Bob II";
    Pluton 160 - dowódca ppor. piech. Jerzy Koprowski "Halama";
    Pluton 161 - dowódca ppor. Bohdan Karpiński "Korab";
  • 5 Kompania piechoty - dowódca ppor. rez. kaw. Jerzy Roch Piętowski "Pług"; Szef - sierż. Józef Budindorf-Budziński "Podkowa"; Pluton 150 - dowódca sierż. pchor. Henryk Rusinowski("Huragan")
    Pluton 1100 - dowódca ppor. rez. piech. Bolesław Niewiarowski "Lek"
    Pluton 1101 - dowódca NN

W pierwszym uderzeniu udało się zrealizować postawione zadania. Opanowano ulice: Mokotowską - od placu Zbawiciela, Polną, budynki Politechniki, Emilii Plater, Lwowską, Śniadeckich i Noakowskiego. Zdobyty rejon umocniono barykadami zbudowanymi w nocy z 1 na 2 sierpnia.

Nie zdobyto szpitala na ul. 6 Sierpnia, budynku Ministerstwa Komunikacji i Kolonii Staszica.

Od 2 sierpnia Niemcy prowadzili zmasowany ogień od strony Pola Mokotowskiego i szpitala na ul. 6 Sierpnia w kierunku barykad na Polnej, 6 Sierpnia, Śniadeckich, Lwowskiej oraz na teren Politechniki.

5 i 6 sierpnia oraz 13 i 14 sierpnia nieprzyjaciel atakował, bez powodzenia, budynki Politechniki. 15 sierpnia Niemcom udało się wedrzeć pomiędzy stanowiska powstańcze. 17 sierpnia odparto dwukrotny atak z kierunku Pola Mokotowskiego. Zabudowania Politechniki stały się środkiem odcinka wrzynającego się w oddziały nieprzyjaciela. 19 sierpnia, po zaciętych walkach, Politechnika została zdobyta przez Niemców.

22 sierpnia oddział bojowy batalionu "Golski" wziął udział w udanym ataku na stację telefonów przy ul. Piusa XI (obecnie Pięknej), tzw. Małej Pasty, który został przeprowadzony przez oddziały batalionu "Ruczaj" dowodzone przez kpt. Franciszka Malika ps. "Piorun".

9 i 10 września Niemcy podejmowali nieudane próby ataku na barykady na placu Zbawiciela bronione przez kompanię pod dowództwem por. Zdzisława Zakrzewskiego ps. "Zieliński".

Walki pozycyjne trwały do kapitulacji powstania. Batalion utrzymał bronione pozycje. 5 października batalion pancerny "Golski", jako 1 batalion 72 Pułku Piechoty AK wymaszerował do niewoli przez barykadę na ul. Śniadeckich. Razem z nim wyszła część oficerów Komendy Głównej AK m. in. gen. Tadeusz Komorowski "Bór".

Piosenka (Zasmuciła się piosenka)
słowa Januusz Kozłowski ps. „Janusz”, muzyka NN Piosenka powstała, kiedy część batalionu „Odwet”, po ciężkich walkach i po zbombardowaniu przez hitlerowców gmachu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, zajęła pozycje obronne przy ulicy Noakowskiego i dalej walczyła w szeregach Batalionu „Golski”. Wtedy to właśnie kpr. pchor. Janusz Kozłowski, żołnierz batalionu "Odwet", napisał słowa do melodii "Serce w plecaku", utrzymanej w tonacji minorowej. Kolegom zaśpiewał piosenkę na kwaterze mieszczącej się w bloku przy ul. Noakowskiego 18. Po upadku Powstania śpiewano ją wielokrotnie podczas różnych imprez w obozie jeńców w Sandbostel.