Rejon V „Gątyń”

Pomnik poświęcony pamięci żołnierzy II wojny światowej i żołnierzy AK V Rejonu „Gątyń” VII Obwodu „Obroża”, cmentarz w Słomczynie

Obszar działania V Rejonu
http://www.ibprs.pl/ak_obroza_kampinos/351.html
- dowódca:
- por. Tadeusz Perdzyński „Tarnawa” („Tomir") – od początku 1940 roku;
- por. Jan Wojciechowski „Józef” („Nikodem”, „Kujawiak”) – od początku 1941 roku;
- por. rez. Wincenty Wyrzykowski „Czarny” – p.o. dowódcy od czerwca 1941 roku;
- por./kpt. Marian Bródka-Kęsicki „Grzegorz” – od września 1942 roku;
- kpt. rez. Antoni Dorożyński „Michał” – od połowy lipca 1944 roku;
- kpt. Marian Bródka-Kęsicki „Grzegorz” – od 2 sierpnia 1944 roku;
- adiutant – ppor. Jan Klimczak „Bojan”.
Zorganizowaną działalność dywersyjno-bojową rejonu rozpoczęła drużyna dowodzona przez plut rez. Feliksa Osucha „Ochotę” w połowie 1942 roku. Była to likwidacja agenta Gestapo..
W 1943 roku stworzono w rejonie Oddział Specjalny w sile plutonu, którego dowództwo objął ppor. Stanisław Milczyński „Gryf”, dowódca jednego z plutonów, później kompanii w tzw. linii. Oddział ten szybko przekształcono w kompanię, przez włączenie do niego z istniejących w rejonie czterech kompanii – po jednym plutonie z każdej, składającym się z wybranych i sprawdzonych ludzi. W ten sposób komendant rejonu zabezpieczał sobie możliwość szybkiej interwencji w dowolnym miejscu na swoim terenie. W skład kompanii wchodziły 4 plutony, których dowódcami byli: sierż. Józef Jabłoński „Wilczek” (jednocześnie zastępca dowódcy kompanii), plut. Henryk Dyszczyk „Żbik”, ppor. Henryk Maciejewski „Lech” oraz kpr. pchor. Janusz Radomyski „Cichy”.
Ogólny stan kompanii dywersji bojowej V Rejonu wynosił 3 oficerów, 6 podchorążych, 106 szeregowych oraz 2 łączniczki (Anna Chądzyńska „Olga” i Maria Borkiewicz „Elżbieta”).
Żołnierze tej kompanii przeprowadzili wiele udanych akcji. Do głośniejszych zaliczyć można wykonanie wyroku na oficerze żandarmerii niemieckiej Wilhelmie Bunjesie, zniszczenie akt w urzędach i pracy w Piasecznie i Wilanowie oraz w zarządach gmin Jeziorna, Falenty, Kąty, ponadto rekwizycję 1600 litrów benzyny i kilku ton cukru w majątku Wilanów. Ważnym zadaniem oddziału było także zabezpieczenie znającej się na terenie rejonu placówki zrzutowej.
Inne działania oddziałów specjalnych
- Na początku 1943 roku żołnierze rejonu V „Gątyń” rozpoczęli akcje niszczenia dokumentacji w gminach i rekwizycji różnych towarów na potrzeby podziemnych organizacji.
- 30 stycznia w folwarku Wolica podpalono słomę przeznaczoną na potrzeby oddziału SS.
- 18 marca 7-osobowy oddział AK przeprowadził w niemieckim kinie w Mirkowie akcję polegającą na zniszczeniu aparatury kinowej i filmów. W tym samym dniu inny oddział dokonał podobnej akcji w Wilanowie.
- 13 czerwca patrol dowodzony przez ppor. Stanisława Milczyńskiego „Gryfa” zatrzymał i rozstrzelał w Wilanowie 2 zdrajców, konfidentów Gestapo.
- 25 lipca miała miejsce konfiskata 1,5 tony cukru z wilanowskiej fabryki marmolady.
- W godzinie „W” kompania Dywersji Bojowej automatycznie uległa wiązaniu, a żołnierze z poszczególnych plutonów podjęli walkę w szeregach macierzystych oddziałów.
W oddziałach o ujednoliconej strukturze organizacyjnej podjęto szkolenie rekruckie, następnie nabór do różnych typów szkół wojskowych: do Szkoły Partyzanta, Szkoły Podoficerskiej, Szkoły Młodszych Dowódców, a także Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty, która w Okręgu Warszawskim AK nosiła imię gen. Władysława Sikorskiego.
- 1. kompania – ppor. Marian Kamiński „Szczerba”;
- 2. kompania – ppor. rez. Józef Sobków „Brzeszcz”;
- 3. kompania – ppor. NN „Jastrzębiec”;
- 4. kompania – ppor. Stanisław Milczyński „Gryf”.
W skład 1. kompanii działającej na terenie gminy Jeziorna wchodziły plutony 1700, 1701, 1702. W listopadzie zasilił je działający na terenie Mirkowskiej Fabryki Papieru batalion Narodowych Sił Zbrojnych im. Czesława Mączyńskiego, który wszedł w skład AK, lecz zachował własną strukturę dowodzenia.
W przebiegu Powstania Warszawskiego w V Rejonie „Gątyń” – Piaseczno rozróżnić należy dwa okresy. Pierwszy to czas działań na własnym terenie, a drugi – w Warszawie na skutek rozkazu komendanta głównego AK gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora”.
1 sierpnia 1944 roku większość żołnierzy, łączniczek i sanitariuszek V Rejonu wzięła udział w powstańczej akcji zbrojnej. Doszło do strać z nieprzyjacielem w Wilanowie, Jeziornie, Dąbrówce, Klarysewie, Mirkowie i Wierzbnie, po których w nocy z 1 na 2 sierpnia oddziały zgromadziły się w Lesie Kabackim. Po pomyślnych atakach na niemieckie reflektory przeciwlotnicze w Kabatach i na Kierszku pod wieczór 4 sierpnia przeszły do Lasów Chojnowskich.
Kompania Leśna im. „Szarego”, sformowana z uzbrojonych żołnierzy 3. kompanii batalionu „Mączyński” (liczebność 130–170 żołnierzy), wspólnie z oddziałami batalionu „Krawiec” uczestniczyła w starciu z oddziałami nieprzyjaciela.
W drugim etapie walk powstańczych batalion „Krawiec” wraz z oddziałami Pułku „Baszta” z Mokotowa i oddziałami Obwodu Ochota wyruszył w nocy z 18 na 19 sierpnia na pomoc walczącej Warszawie i stoczył na terenie Wilanowa największą ze swych potyczek z wrogiem. Zgrupowaniem tym dowodził ppłk. Mieczysław Sokołowski „Grzymała”, który poległ w ataku na Wilanów.
Marian Bródka-Kęsicki „Grzegorz” (ur. 25 marca 1911, zm. 23 grudnia 1998) – oficer wywiadu. Od marca do sierpnia 1939 roku oraz podczas kampanii wrześniowej pełnił funkcję oficera wywiadowczego 17. Dywizji Piechoty.
Do Związku Walki Zbrojnej wprowadzony na początku 1941 roku przez kpt. Bronisława Czarniawskiego „Józefa”. Mianowany szefem (kryptonim „Inżynier”) i zarazem twórcą Referatu II (wywiadowczego) w sztabie VII Obwodu (powiat warszawski) Okręgu Warszawskiego ZWZ.
Od wiosny 1942 roku pełnił obowiązki komendanta VII Rejonu (Ożarów) VII Obwodu Okręgu Warszawskiego AK, a następnie V Rejonu „Gątyń” (Piaseczno) – komendant od 2 sierpnia 1944 roku.
5 sierpnia 1944 roku, po przejściu oddziałów V Rejonu do Lasów Chojnowskich, przeprowadził ich reorganizację. Tego dnia żołnierzy bez broni puścił do domów, a z reszty utworzył 3-kompanijny batalion „Krawiec” pod swoim dowództwem. Batalion wszedł w skład nowo utworzonego pułku, którym dowodził ppłk. Mieczysław Sokołowski „Grzymała”.
W natarciu w nocy z 18 na 19 sierpnia kpt. „Grzegorz" z plutonami ppor. Szymona Gawarkiewicza „Stena” z Obwodu „Głuszec” – Grójec ubezpieczał główne siły batalionu. Na Mokotów przebiło się blisko 200 żołnierzy batalionu „Krawiec”.
Kpt. „Grzegorz” zbierał wycofujących się żołnierzy w okolicach Powsinka i przez Las Kabacki powrócił na czele ok. 200 powstańców do Lasów Chojnowskich. Tam przeprowadził kolejną reorganizację. Po wycofaniu się oddziałów powstańczych z Lasów Chojnowskich wrócił do swojego V Rejonu, gdzie organizował pomoc dla uchodźców z Warszawy, m.in. w Pyrach powstał mały szpital, który udzielał pomocy żołnierzom AK i ludności cywilnej wypędzonej ze stolicy.

kpt. Marian Bródka-Kęsicki „Grzegorz” – dowódca rejonu
https://www.cawio.pl/sylwetki_ksawery_frank_cz.II
- Jacek Zygmunt Sawicki, VII Obwód Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej „Obroża”, Warszawa 1990.
- http://www.dws-xip.pl/PW/formacje/pw2030.html
- http://www.ibprs.pl/ak_obroza_kampinos/352.html
- http://www.parafiawilanow.pl/klimaty/klimaty_444.pdf
- https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/marian-brodka-kesicki,4535.html