Jan Rodowicz Codename Anoda

Jan Rodowicz codename Anoda was born on 7 March 1923. A scout, a soldier of the Grey Ranks, of the Home Army and of the Armed Forces Delegation for Poland, lieutenant of the Home Army. He joined the 21st General Ignacy Prądzyński Warsaw Scouting Troop before the war. In 1935–1939 he studied at the Stefan Batory Polish State Gymnasium and High School where he passed his junior high school leaving exam in the spring of 1939. While at the school he continued his scouting activity in the 23rd Bolesław Chrobry Warsaw Scouting Troop–the famous Pomarańczarnia (Orangery).

From October 1939 he was active in the underground movement as a member of the Grey Ranks and took part in a number of actions of the so-called small sabotage carried out by the Wawer organisation. At the same time he attended secret high school classes organised by the Batory High School and passed his high-school leaving exams in 1941. Between July and December 1942 he completed the second session of the substitute course of the Agricola School of Reserve Infantry Cadets of the Union of Armed Struggle/Home Army, where he was promoted to the rank of platoon commander cadet. He also completed combat and subversion training courses. In November 1942 he became deputy commander of the 2nd Troop in the Centre Troop of the Grey Ranks Assault Groups.  He took part in a number of combat actions. In September 1943 he became deputy commander of 3rd Platoon of 1st Company Felek of Zośka Battalion. In November of the same year he was promoted to sergeant cadet and acted as commander of Ryszard Platoon, 2 Company Rudy of Zośka Battalion. Between May and July 1944, he was an instructor during military training in the Biała Forest. He returned to Warsaw in late July.

In the Warsaw Uprising he first fought in Wola as deputy commander of 3rd Platoon Felek, 2 Company Rudy of Zośka Battalion. He took part in the capture of the elementary school building at 13 Spokojna Street on 2 August and distinguished himself during the fight for the cemetery complex on August 8.  He was seriously wounded on 9 August. On 17 August 1944 he was promoted to the rank of 2nd lieutenant. He was again wounded on 15 September and the next day he was wounded by shrapnel. He was evacuated across the River Vistula to Praga on the night of 17 September.

He was promoted to the rank of lieutenant under an order of the Delegate of the Armed Forces for Poland dated 1 June 1945. He carried out propaganda actions against the communist authorities, gathered information about public security offices and prisons and covered the briefings of the Armed Forces Delegation for Poland command.  He was also actively involved in the exhumations of his fallen comrades and their burials at Powązki Cemetery where he set up insurgent quarters. He disclosed his underground identity on 19 September to the Liquidation Commission of the former Home Army, Central Region.

Arrested on 24 December 1948 by officers of the Ministry of Public Security, he died on 7 January 1949 during a brutal interrogation at the Ministry headquarters at Koszykowa Street.

Był synem Kazimierza Rodowicza, inżyniera i profesora Politechniki Warszawskiej, i Zofii z domu Bortnowskiej, siostry gen. Władysława Bortnowskiego.
Uczęszczał do prywatnej Szkoły Powszechnej Towarzystwa Ziemi Mazowieckiej, gdzie został członkiem 21 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. gen. Ignacego Prądzyńskiego. W latach 1935–1939 uczył się w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego, w którym wiosną 1939 zdał tzw. małą maturę. W tym czasie kontynuował działalność harcerską w szeregach 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego, słynnej „Pomarańczarni”, w której poznał wielu późniejszych legendarnych członków Szarych Szeregów, m.in. Tadeusza Zawadzkiego, Aleksego Dawidowskiego i Jana Bytnara.

Od października 1939 r. zaangażował się w działalność konspiracyjną zostając członkiem Szarych Szeregów. Brał udział w wielu akcjach małego sabotażu w ramach organizacji Wawer. Młodzi konspiratorzy wybijali szyby wystawowe fotografom, którzy zamieszczali zdjęcia niemieckich oficerów, przeprowadzali akcje gazowania kin wyświetlających niemieckie filmy propagandowe, rysowali na murach kotwicę – symbol Polski Walczącej oraz zrywali hitlerowskie flagi. Według wspomnień kolegów, „Anoda” był jednym z najzuchwalszych konspiratorów.
Jednocześnie uczył się na tajnych kompletach gimnazjum Batorego. W 1941 r. uzyskał maturę. Podjął pracę w warsztacie elektrotechnicznym inż. Tadeusza Czarneckiego, a następnie w Zakładach Radiowych Philipsa. W 1941 roku, po ukończeniu kursu budowy maszyn i elektrotechniki, zaczął naukę w Państwowej Szkole Elektrotechnicznej II stopnia, którą ukończył w roku 1943.
W tym czasie prowadził dalej działalność podziemną. Od lipca do grudnia 1942 r. uczestniczył w II turnusie Zastępczego Kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty ZWZ-AK „Agricola” na którym wykładali przedwojenni oficerowie zawodowi. Po ukończeniu kursu uzyskał stopień plutonowego podchorążego. Ukończył też kursy wyszkolenia bojowego i wielkiej dywersji. Były to specjalistyczne szkolenia prowadzone przez cichociemnych wyszkolonych w Wielkiej Brytanii. Kursanci zgłębiali wiedzę m.in. na temat materiałów wybuchowych, terenoznawstwa, taktyki. Oprócz zajęć teoretycznych harcerze odbywali również ćwiczenia w terenie.
W listopadzie 1942 r. został zastępcą dowódcy 2. drużyny, Feliksa Pendelskiego ps. „Felek”, w Hufcu Centrum Grup Szturmowych Szarych Szeregów.
Brał udział w wielu akcjach bojowych:

• 26 marca 1943 r. akcja o kryptonimie „Meksyk II” (akcja pod Arsenałem) – odbicie z rąk Gestapo Jana Bytnara ps. „Rudy” i uwolnienie wszystkich więźniów przewożonych wraz z nim z siedziby Gestapo w alei J. Ch. Szucha 25 na Pawiak; „Anoda” dowodził sekcją „Butelki”, która pierwsza miała zaatakować butelkami z benzyną więźniarkę przewożącą Bytnara z siedziby gestapo przy al. Szucha do więzienia – na Pawiak. Zadanie powierzone Rodowiczowi miało ogromne znaczenie, gdyż od jego wykonania zależał dalszy przebieg akcji – zadanie to zostało perfekcyjnie wykonane W czasie odwrotu „Anoda” uratował Aleksego Dawidowskiego, zaatakowanego przez cywilnego Niemca – w ostatniej chwili zastrzelił Niemca mierzącego w głowę rannego Alka Dawidowskiego leżącego na ulicy. Za udział w tej akcji „Anoda” otrzymał w maju 1943 r. Krzyż Walecznych.
• W nocy z 20 na 21 maja 1943 r. akcja o kryptonimie „Celestynów” – opanowanie wagonu przewożącego 49 więźniów z obozu koncentracyjnego na Majdanku do obozu koncentracyjnego Auschwitz.
• 27 maja 1943 r. o kryptonimie „Sól” – zajęcie magazynów fabryki chemicznej na Pradze w celu zdobycia chloranu potasu potrzebnego do produkcji materiałów wybuchowych; „Anoda” dowodził sekcją ubezpieczenia.
• 20 sierpnia 1943 r. akcja o kryptonimie „Taśma” – „Anoda” był członkiem grupy „Atak I”, atakującej posterunek Grenzschutzu w Sieczychach.

W okresie czerwiec-lipiec 1943 r. Jan Rodowicz uczestniczył w przygotowaniach do akcji uwolnienia więźniów pod Jaktorowem. We wrześniu tego roku, po reorganizacji Grup Szturmowych i utworzeniu Batalionu „Zośka”, objął funkcję zastępcy dowódcy 3. plutonu, Konrada Okolskiego ps. „Kuba”, 1. kompanii „Felek”, którą dowodził Sławomir Bittner ps. „Maciek”. W listopadzie awansował do stopnia sierżanta podchorążego i został p.o. dowódcy plutonu „Ryszard” 2. kompanii „Rudy”. Ze swoim plutonem brał udział we wszystkich jego akcjach bojowych:

• 10 września 1943 r. – przygotowanie akcji uwolnienia więźniów pod Milanówkiem.
• W nocy z 23 na 24 września 1943 r. – wykolejenie i ostrzelanie wojskowego pociągu urlopowego pod Pogorzelą na linii kolejowej Warszawa – Dęblin.
• 26 września 1943 r. – atak na posterunek żandarmerii niemieckiej, policji granatowej i „streifę” na szosie powsińskiej oraz koszary lotników (Akcja „Wilanów”).
• W nocy z 4 na 5 kwietnia – wysadzenie przepustu kolejowego pod Rogóżnem koło Przeworska na linii kolejowej Rzeszów-Przeworsk, za sprawne przeprowadzenie akcji Jan Rodowicz został po raz drugi odznaczony Krzyżem Walecznych (po raz pierwszy samodzielnie dowodził działaniem dywersyjnym).
• W nocy z 22 na 23 czerwca 1944 r. – ostrzelanie i obrzucenie granatami samochodów niemieckich na szosie Warszawa-Góra Kalwaria.

Od maja do lipca 1944 r. przebywał wraz ze swoim plutonem w lasach Puszczy Białej w rejonie Wyszkowa prowadząc intensywne szkolenie wojskowe. Pod koniec lipca powrócił do Warszawy.

Podczas powstania walczył początkowo na Woli jako zastępca dowódcy 3. plutonu „Felek” 2. kompanii „Rudy” Batalionu „Zośka”, który wchodził w skład zgrupowania Kedywu KG AK ppłk Jana Mazurkiewicza ps. „Radosław”.
2 sierpnia wraz z drużynami 2. i 4. plutonu „Felek” uczestniczył w zajęciu budynku szkoły powszechnej przy ul. Spokojnej 13 w sąsiedztwie Cmentarza Powązkowskiego. Odznaczył się szczególnie 8 sierpnia w walkach o cmentarze, podczas przeciwnatarcia plutonu „Felek”, poprowadzonego z Cmentarza Ewangelickiego w kierunku ul. Młynarskiej i Sołtyka. Pluton w walce wręcz wyparł Niemców z cmentarza, zajmując część ul. Sołtyka i Młynarskiej oraz zdobywając przy tym znaczne ilości broni i zadając duże straty nieprzyjacielowi.
9 sierpnia został ciężko ranny w lewe płuco przez snajpera podczas natarcia na gmach szkoły przy ul. Spokojnej 13. Przewieziono go do Szpitala Jana Bożego przy ul. Bonifraterskiej 12 na Starym Mieście, a następnie do szpitala batalionowego przy ul. Miodowej 23.
11 sierpnia za odznaczenie się w walkach na terenie działań Grupy „Północ” otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari V klasy - w uzasadnieniu napisano: „za uderzenie flankowe z rejonu Sołtyka w krytycznym momencie natarcia polskiego na cmentarz ewangelicki; uderzenie to zdecydowało o utrzymaniu stanowisk w tych rejonach”. 17 sierpnia 1944 r. rozkazem dowódcy Grupy „Północ” został awansowany do stopnia podporucznika.
31 sierpnia podczas ewakuacji Starówki przeszedł kanałami z grupą rannych żołnierzy Batalionu „Zośka” do Śródmieścia-Północ. Do 8 września leczył się w szpitalu przy ul. Hożej 36, skąd dołączył do swojego oddziału walczącego na Górnym Czerniakowie. 15 września na ostatniej reducie obrony oddziałów „Brody 53” został ponownie ranny w lewe ramię i łopatkę z potrzaskaniem kości. Następnego dnia, w drodze do szpitala, znowu został trafiony odłamkami w lewą rękę.
W nocy z 17 na 18 września ewakuowali go nieprzytomnego pontonem przez Wisłę na Pragę żołnierze 3. Pułku Piechoty z 1 Armii WP gen. Zygmunta Berlinga.

Po długim leczeniu w szpitalu w Otwocku, przyjechał na początku 1945 r. do rodziny w Milanówku. Tam nawiązał kontakt z dawnymi kolegami z Batalionu „Zośka”, którzy przeżyli powstanie warszawskie, m.in. z Henrykiem Kozłowskim ps. „Kmita”, byłym p.o. dowódcy 1. kompanii „Maciek”. Dzięki niemu został dowódcą oddziału dyspozycyjnego szefa Obszaru Centralnego Delegatury Sił Zbrojnych płk J. Mazurkiewicza.
Na podstawie rozkazu Delegata Sił Zbrojnych na Kraj z 1 czerwca 1945 r. został awansowany do stopnia porucznika.
Prowadził akcje propagandowe skierowane przeciwko rządom komunistycznym, rozpoznawał urzędy bezpieczeństwa publicznego, więzienia, ochraniał odprawy dowództwa DSZ.
W sierpniu 1945 r. po rozwiązaniu DSZ i swojego oddziału ukrył część broni. Przeniósł się do Warszawy, gdzie jego rodzina otrzymała mieszkanie. Zajął się z byłymi żołnierzami Batalionu „Zośka”, ekshumacjami i pogrzebami na Cmentarzu Powązkowskim poległych towarzyszy broni, tworzył też kwatery powstańcze.
19 września wskutek apelu płk. J. Mazurkiewicza ujawnił się przed Komisją Likwidacyjną b. AK Okręgu Centralnego. Krótko pracował w kancelarii Komisji Likwidacyjnej. Wykorzystał ten czas do sporządzenia przy pomocy kolegów z Batalionu „Zośka” list ewidencji poległych i zaginionych żołnierzy Batalionu. Był też inicjatorem utworzenia „Archiwum Baonu Zośka”. Zachęcał i nakłaniał kolegów do poszukania i zabezpieczenia materiałów historycznych dotyczących oddziału oraz pisania wspomnień.
Na jesieni 1945 r. podjął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej - „Z powodu bezwładu ręki nie mogę poświęcić się od razu studiom w upragnionym zawodzie architekta, toteż z chwilą uruchomienia Politechniki Warszawskiej wstępuję na Wydział Elektryczny, gdzie kończę dwa lata studiów”. W 1947 r. przeniósł się na 2. rok Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
24 grudnia 1948 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy MBP, których zwierzchnikiem był ppłk Wiktor Herer, naczelnik Wydziału IV w Departamencie V Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Podczas brutalnego śledztwa w siedzibie MBP przy ul. Koszykowej zmarł 7 stycznia 1949 r. Według prokuratury i UB przyczyną jego śmierci był skok samobójczy z okna IV piętra budynku. Być może został jednak z niego wyrzucony, lub został zamordowany w innych okolicznościach.
12 stycznia 1949 r. jego ciało zostało w tajemnicy przewiezione do zakładu pogrzebowego, a następnie anonimowo pogrzebane na Cmentarzu Powązkowskim. Rodzinę o jego śmierci powiadomiono dopiero 1 marca pismem urzędowym: „Zawiadamiam, że syn obywatela Jan Rodowicz, zatrzymany […] pod zarzutem popełnienia przestępstwa z art. 86 KKWP, w dniu 7 stycznia 1949 r. popełnił samobójstwo, wyskakując z okna podczas przeprowadzania go do aresztu”. 16 marca powiadomiona przez grabarza o miejscu pochówku rodzina przeprowadziła ekshumację i trumnę umieszczono w rodzinnym grobie na Starych Powązkach.
Grób symboliczny znajduje się także w Kwaterze „na Łączce” Cmentarza Wojskowego w Warszawie.

• Krzyż Walecznych (dwukrotnie: kwiecień 1943 i kwiecień 1944)
• Order Virtuti Militari V klasy (11 sierpnia 1944)
• Krzyż Armii Krajowej
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, postanowieniem prezydenta Lecha Wałęsy z 25 lipca 1994 „za wybitne zasługi w walce o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej”)
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 7 lipca 2008 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”, uhonorowanie nastąpiło, 3 sierpnia tego roku, podczas uroczystości obchodów 64. Rocznicy Wybuchu Powstania Warszawskiego)

Jan Rodowicz „Anoda”, 1947 lub 1948 r.
To zdjęcie i następne pochodzą z opracowania Patroni naszych ulic Jan Rodowicz „Anoda” (1923 – 1949) którego autorem jest Ewa Celińska-Spodar
http://pamiec.pl/pa/biblioteka-cyfrowa/patroni-naszych-ulic/15518,Jan-Rodowicz-Anoda-1923-1949.html


Uczniowie na boisku szkolnym, 1937 r. Jan Rodowicz stoi pierwszy z prawej.


Baza Leśna, lato 1944 r. Jan Rodowicz „Anoda” stoi przy wozie konnym, poniżej siedzą Dorota Łempicka „Dorotka”, Anna Swierczewska „Paulinka” i Maria Swierczewska „Maryna”.


Pogrzeb Andrzeja Romockiego „Morro”, Cmentarz Wojskowy na Powązkach, 31 października 1945 r.
Stoją od lewej: Witold Winnicki „Pik”, Jadwiga Romocka, Jan Mazurkiewicz „Radosław”, Jan Rodowicz „Anoda”, Stanisław Sieradzki „Świst”, Irena Niklewicz, nieznana młoda kobieta (z białym kołnierzykiem).


Ślub Stanisława Sieradzkiego, 1946 r. Jan Rodowicz stoi pierwszy z prawej.


Jan Rodowicz z kolegami z Batalionu „Zośka” na zimowisku w Zakopanem. „Anoda” stoi w środku, przełom lat 1945 i 1946.


Bal architektów, 1947 r. Jan Rodowicz z mikrofonem.


Jan Rodowicz „Anoda”, 1947 lub 1948 r.


Jan Rodowicz po aresztowaniu przez MBP 24.12.1948 - ostatnie zdjęcie
http://www.udyomedia.pl/def-Jan_Rodowicz.html


Grób Jana Rodowicza na warszawskich Powązkach, kwatera 228 rząd I
http://www.udyomedia.pl/def-Plik:Anoda_-_grave_powazki_warsaw.jpg.html


Tablica poświęcona Janowi Rodowiczowi „Anodzie”, gmach Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej ul. Koszykowa 55,
odsłonięta w 1989 r., w 40. rocznicę jego śmierci
https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Jan_Rodowicz_Anoda_tablica_pami%C4%85tkowa_gmach_Wydzia%C5%82u_Architektury_PW.JPG


Tablica poświęcona Janowi Rodowiczowi znajdująca się przed Ministerstwem Sprawiedliwości w Warszawie, Aleje Ujazdowskie 11 (w tym budynku po 1945 mieściło się Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego)


Wspomnienie o Janie Rodowiczu Anodzie - www.anoda.1944.pl


Życie i śmierć Jana Rodowicza "Anody". Rozmowa z Mariuszem Olczakiem


Pseudonim Anoda ? spektakl telewizyjny Sceny Faktu Teatru Telewizji z 2008 w reżyserii Mariusza Malca (fragment),