Defence of Home Army Headquarters radio station

During German occupation Rembertów was the area of operations of 3. Region “Dęby” of the Union of Armed Struggle – Home Army which was part of Area VII “Obroża”. Its combat and sabotage tasks included, among other covering radio stations and weapons warehouses.
About 5 transmitting/receiving radio stations of the Home Army Headquarters and the government delegate permanently operated in the area covered by “Obroża”. At all times these radio stations were vulnerable to detection by German detection devices. The Germans successfully located four radio stations during their operations.
In February 1944 the command decided to place a transmitting/receiving radio station in the area covered by 3. Region “Dęby”. It was delivered to Rembertów by Alicja Stankis - courier from the region staff. The secret transmitter was placed at 24 Okuniewska Street. Corporal Cadet Eugeniusz Bocheński codename “Dubaniec” was assigned to protect it.
In the morning of 4 March, 1944, while an operator from the Home Army Headquarters was working at the station and four soldiers from the platoon of Combat Sabotage of Home Army “Dęby” were standing guard, Gestapo located the station. Cars with several dozen German soldiers arrived at the building. The Polish crew managed to destroy the codes and the transmitter. When German soldiers attempted to enter the building, they were fired at from submachine guns and grenades were thrown. Commander of the radio station covering unit Corporal Cadet Eugeniusz Bocheński “Dubaniec” and Private Stefan Łyszkiewicz “Pechowiec” were killed during the escape, while Corporal Cadet Jan Świdziński “Soplica” and Private Artur Łyszkiewicz “Sowa” were able to get through the German cordon.

W czasie okupacji Rembertów należał do III Rejonu Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej "Dęby", wchodzącego w skład VII Obwodu "Obroża".
Zadania dywersyjno-bojowe określone dla "Kedywu" OW wykonywane w VII Obwodzie "Obroża" obejmowały m.in. osłonę radiostacji i magazynów broni.
Na terenie "Obroży" pracowało stale około 5 stacji nadawczo-odbiorczych Komendy Głównej AK, a także delegata rządu. Były one nieustannie narażone na wykrycie przez niemieckie urządzenia namierzające. Na terenie "Obroży" Niemcom udało się czterokrotnie wykryć pracującą radiostację.
W lutym 1944 r. dowództwo VII Obwodu Okręgu Warszawskiego AK „Obroża” zdecydowało o ulokowaniu na terenie III Rejonu „Dęby” radiostacji nadawczo-odbiorczej. Radiostację do Rembertowa dostarczyła kurierka sztabu rejonu Alicja Stankis. Tajny nadajnik ulokowano przy ul. Okuniewskiej 24 (obecnie Gawędziarzy). Jej osłonę powierzono kpr. pchor. Eugeniuszowi Bocheńskiego ps. „Dubaniec”.

We wczesnych godzinach rannych 4 marca 1944 r. na radiu pracował radiotelegrafista z KG AK, a w jej osłonie pełnili służbę 4 żołnierze Armii Krajowej z plutonu Dywersji Bojowej AK „Dęby”:

• kpr. pchor. Eugeniusz Bocheński „Dubaniec” - dowódca Osłony Radiostacji
• kpr. pchor. Jan Świdziński ps. „Soplica”
• szer. Stefan Łyszkiewicz ps. „Pechowiec”
• szer. Artur Łyszkiewicz ps. „Sowa”.

Konspiracyjna radiostacja Komendy Głównej Armii Krajowej została namierzona przez gestapo. Pod budynek zajechały samochody z kilkudziesięcioma żołnierzami niemieckimi.
Żołnierze AK zdążyli zniszczyć szyfry i stację nadawczą. Gdy patrol niemieckich żołnierzy usiłował wejść do budynku, został ostrzelany z pistoletu maszynowego i obrzucony granatami.
Podczas ucieczki zostali zabici: kpr. pchor. Eugeniusz Bocheński „Dubaniec” i szer. Stefan Łyszkiewicz ps. „Pechowiec”. Przez pierścień obławy przedarli się: kpr. pchor. Jan Świdziński ps. „Soplica” oraz szer. Artur Łyszkiewicz ps. „Sowa”. Dane i dalszy los radiotelegrafisty nie jest znany.
Gestapo pochowało ciała poległych na miejscu. Potajemną ekshumację partyzanci przeprowadzili już dwa tygodnie potem. Ciała obrońców radiostacji spoczęły na cmentarzu parafialnym przy ul. Grzybowej.

Podstawowy element działalności konspiracyjnej w rejonie Oddział Dywersji Bojowej dzięki zadaniom realizowanych w ramach oddziału dyspozycyjnego "Kedywu" tzw. "linii otwockiej" odegrał znaczącą rolę.
ODB "Dęby" liczył na dzień 1 lipca 1943 r. 36 żołnierzy - dowódca zginął w obronie radiostacji 4 marca 1944 r.
ODB "Dęby" może się poszczycić wysoką liczbą 64 wykonanych akcji dywersyjno-bojowych wykazanych w  sprawozdaniach "Kedywu" OW i sprawozdaniu dowódcy Rejonu. Szczególnym osiągnięciem ODB "Dęby" było wysadzenie w powietrze stacji goniometrycznej SS na Grochowie 6 stycznia 1943 roku.
Dowódca tego oddziału działał na zasadzie podwójnego podporządkowania dowódcy III Rejonu oraz "Kedywu" OW.
Po śmierci kpr. pchor. Eugeniusza Bocheńskiego dowództwo ODB „Dęby” przejął jego zastępca plut. Henryk Lubiejewski "Śmiały".

Kpr. pchor. Eugeniusz Bocheński (ur. w 1921 r., zm. 4 marca 1944 w Rembertowie), syn Wacława i Elizawiety, pseudonim "Dubaniec" - kapral podchorąży, absolwent podchorążówki AK - klasa z roku 1942, podharcmistrz. referentem dywersji w strukturze dowództwa Rejonu III „Dęby” uraz dowódca plutonu Dywersji Bojowej "Dęby" III Rejonu "Rembertów" VII Obwodu "Obroża" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej i zastępca komendanta Roju Szarych Szeregów "Romb-Osa" w Rembertowie, w Chorągwi Mazowieckiej.
Poległ 4 marca 1944 roku w Rembertowie przy ul. Gawędziarzy 24, w walce w obronie tajnej radiostacji KG AK. Miał wówczas 23 lata. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych.
W miejscu walki, tj. przy ul. Gawędziarzy róg ul. Haubicy (d. Okuniewskiej) w Warszawie, wzniesiono w II połowie lat 80. XX wieku pomnik, a imieniem Eugeniusza Bocheńskiego "Dubańca" nazwano jedną z ulic Rembertowa.

Kpr. pchor. Eugeniusz Bocheński dowódca osłony radiostacji
http://warszawa.wikia.com/wiki/Eugeniusz_Boche%C5%84ski



Pomnik Obrońców Radiostacji Komendy Głównej AK w Warszawie - zbieg ul. Haubicy i Gawędziarzy
Pomnik został odsłonięty 26 września 1982 roku


4 marca 2016 Rocznica Obrony Radiostacji KG AK