“Granat” Artillery Group

The beginnings of the unit date to 31 December, 1939 when Major Falewicz and Second Lieutenant of artillery Adam Jastrzębski contacted the Union of Armed Struggle. In the beginning of March, 1940 this artillery unit operating in the underground received the name of Artillery Group “Granat” and consisted of 7 batteries. Warehouses with weapons were organised, gunsmith workshop and contact point. Training in artillery equipment was conducted in workshops and private apartments, while training in infantry tactics with practical exercises took place in the forests situated to the east of the Otwock railway. From September, 1940 to May, 1943 cadet school courses were organised two times.
Between May and July of 1943 senior members of the group were decimated as a result of many arrests. At the end of the year the group was reorganised into a regiment, adjusting its structure to insurgent operations.
At the beginning of 1944, 432 people served in the group, including 38 officers. Until the start of the Warsaw Rising, no assembly points were designated for the sanitary and the quartermaster base as well as no transport of weapons and ammunition was organised. On 1 August the group was commanded by Captain of artillery Józef Szyszko “Bachmat”. About 320 soldiers and officers from Artillery Group “Granat” reported for assembly.
Their first task was to attack German anti-aircraft battery in the Mokotów Field and the military barracks on Rakowiecka Street together with Assault Battalion II “Odwet”. Two German battalions were stationed in the barracks, 600 soldiers in total, supported by a company of tanks. Insurgent attack was fought off by the Germans and the group retreated into southern Mokotów. On 3 August, 6 of its platoons joined Regiment “Baszta” Group.
On 4 September soldiers of “Granat” Artillery Group were divided into two Military Sabotage Units commanded by Lieutenant Waldemar Olszewski “Waldemar”, which were assigned to Battalion “Ryś” and defended Sielce. Other units from “Granat” were incorporated on 21 September into Home Army 10. Maciej Rataj Infantry Division.

Historia oddziału rozpoczęła się w noc sylwestrową 31 grudnia 1939. Zorganizowano wówczas ucieczkę ze Szpitala Maltańskiego przy ul. Senatorskiej w Warszawie mjr. art. Kazimierza Antoniego Falewicza, zastępca d-cy 4. dywizjonu artylerii konnej Suwalskiej Brygady Kawalerii, wchodzącej we wrześniu 1939 w skład Grupy Operacyjnej "Narew". Został wielokrotnie ranny w toku walk pod Kockiem.
Kontakt ze Związkiem Walki Zbrojnej nawiązali: mjr Falewicz i ppor. art. Adam Jastrzębski. Z początkiem marca 1940 konspiracyjna jednostka artyleryjska otrzymała nazwę "Grupa Artyleryjska Granat". Struktura organizacyjna Grupy Artyleryjskiej "Granat" składała się z siedmiu baterii. Zorganizowane zostały magazyny uzbrojenia, warsztat rusznikarski oraz lokale kontaktowe. Zajęcia szkoleniowe ze sprzętem artyleryjskim prowadzone były w warsztatach i mieszkaniach prywatnych. Zorganizowano przeszkolenie w zakresie taktyki piechoty wraz z ćwiczeniami praktycznymi w lasach położonych na wschód od otwockiej linii kolejowej.
W lutym 1942, w momencie powołania Armii Krajowej w miejsce ZWZ, Komenda Główna AK doceniając znaczenie jednostki artyleryjskiej nadała jej rangę "10. Kadrowy Pułk Artylerii Armii Krajowej", kryptonim "548".
Zorganizowano dwa turnusy szkół podchorążych w okresie od września 1940 do maja 1943 roku. Nominacje na stopień bombardierów otrzymało 52 podchorążych. W okresie od maja do lipca 1943 roku kadra Grupy Artyleryjskiej "Granat" została zdekompletowana w wyniku aresztowań, co spowodowało opuszczenie Warszawy przez wiele osób. Niektórzy z nich podjęli działalność na innych terenach, włączając się do ruchu partyzanckiego. W końcu 1943 przeorganizowano pułk, przystosowując jego strukturę do działań powstańczych. Stan osobowy wynosił około 400 ludzi - było to siedem plutonów szturmowych.
Na początku 1944 Grupa Artyleryjska "Granat" osiągnęła stan 432 ludzi, w tym 38 oficerów. W drugiej połowie lipca 1944 nastąpiła zmiana miejsca postoju Komendy Głównej AK - z terenu Mokotowa na Wolę, co spowodowało zmiany w rozmieszczeniu poszczególnych plutonów. Do dnia wybuchu Powstania Warszawskiego nie zdołano usytuować punktów koncentracji zaplecza sanitarnego i kwatermistrzowskiego oraz transportu broni i amunicji.

31 lipca 1944 r.

• dowódca - kpt. art. Józef Szyszko "Bachmat"
• zastępca - kpt. art. Stefan Aleksander Arnold "Janusz"
• I Grupa Szturmowa
  z-ca - por. rez. art. inż. Adam Jastrzębski "Rożan" 4 pluton - ppor. rez. art. Włodzimierz Poulich "Włodek" 5 pluton - ppor. rez. art. Stanisław Eugeniusz Kietliński "Hel" pluton Spec. - ppor. rez. art. Zbigniew Roguski "Tłomacki"
• II Grupa Szturmowa
  kpt. art. Stefan Aleksander Arnold "Janusz" z-ca - por. art. Jan Wierusz-Kowalski "Rok" 1 pluton - por. rez. art. Waldemar Olszewski "Waldemar" 2 pluton - por. rez. art. Andrzej Pietraszkiewicz "Adolf" 3 pluton - por. sł. st. art. Jan Wierusz-Kowalski "Rok" 7 pluton Techn. - ppor. rez. art. Jan Herbich "Godzimierz"

Po 3 sierpnia 1944 roku

• dowódca – kpt. art. Józef Szyszko „Bachmat”
• zastępca – kpt. art. Stefan Aleksander Arnoldt „Janusz”
• Dowódcy plutonów:
  • 1 pluton – por. rez. art. inż. Adam Jastrzębski „Rożan”, ppor. art. Jerzy Roman „Jerzy” (ranny 19 sierpnia na ul. Grottgera, 4 września został zastępcą dowódcy ODB), ppor. rez. art. Jerzy Fabianowski „Tolek”
  • 2 pluton – por. rez. art. Andrzej Pietraszkiewicz „Adolf” (14 sierpnia opuścił Mokotów), ppor. rez. Stanisław Wolski „Szrapnel” (odkomenderowany 2 września do lasu), plut. pchor. Zbigniew Wroński „Kret” ppor. rez. art. Zbigniew Roguski „Tłomacki” (zginął 26 września przy ul. Puławskiej 99)
  • 3 pluton – por. sł. st. art. Jan Wierusz-Kowalski „Rok” (przeszedł na p.o. dowódcy „Granatu”)
  • 4 pluton – ppor. rez. art. Włodzimierz Połulich „Włodek” (kontuzjowany 28 sierpnia w czasie walk na Sielcach)
  • 5 pluton – ppor. rez. art. Władysław Nowiński „Waldemar II” (zginął 25 września w Parku Dreszera)
  • 6 pluton – ppor. rez. art. Stanisław Eugeniusz Kietliński „Hel” (przeszedł we wrześniu na adiutanta batalionu „Oaza”, poległ 15 września w rejonie ul. Chełmskiej)
  • pluton techniczny – por. rez. art. Aleksander Rummel „Alik”

4 września 1944 roku Z żołnierzy grupy artyleryjskiej "Granat" utworzono oddział dywersji bojowej pod dowództwem por. Waldemara Olszewskiego "Waldemara", składający się z dwóch plutonów.

• dowódcy – por. rez. art. Waldemar Olszewski „Waldemar” , ppor. art. Jerzy Roman „Jerzy”
• I Oddział Dywersji Bojowej – plut. pchor. Zbigniew Wroński „Kret”
• II Oddział Dywersji Bojowej – kpr. pchor. Jan Krok-Paszkowski „Gozdawa”
• sanitariat – dr med. Alfred Piotrowski „Lulek”.

1 sierpnia 1944 roku stanęło do walki około 320 żołnierzy i oficerów Grupy artyleryjskiej „Granat”, czyli blisko 80% stanu. Z tej grupy tylko około 130 żołnierzy było uzbrojonych w broń i granaty.
Pierwszymi zadaniami Grupy był atak na niemiecką baterię przeciwlotniczą na Polu Mokotowskim (4 działa ciężkie i 2 działka szybkostrzelne) (cały teren Pola Mokotowskiego był otoczony drutem kolczastym i broniony sześcioma gniazdami ckm-ów) i – wspólnie z II Batalionem Szturmowym „Odwet” – na koszary niemieckie przy ul. Rakowieckiej. Koszary Stauferkaserne były wyjątkowo dobrze uzbrojone. Stacjonowały tam 2 niemieckie bataliony: batalion ochrony SS pod dowództwem obersturmfürera Martina Patza i 3 batalion grenadierów pancernych SS, w sumie 600 dobrze uzbrojonych żołnierzy wzmocnionych wydzieloną z 5 Dywizji Pancernej SS „Viking” kompanią czołgów, wyposażoną w 4 czołgi tygrys, ponadto 1 pantera, 4 PzKpfw IV i 1 działo samobieżne.
Po odpartym przez Niemców ataku Grupa wycofała się na teren południowego Mokotowa, 3 sierpnia jej 6 plutonów weszło w skład Zgrupowania Pułku „Baszta”. 4 września z żołnierzy grupy artyleryjskiej „Granat” utworzono dwa oddziały dywersji bojowej (ODB) pod dowództwem por. Waldemara Olszewskiego „Waldemara”. Oddziały te zostały przydzielone do Batalionu „Ryś” (stanowiły jego trzon) i walczyły w obronie Sielc pod dowództwem cc Andrzeja Czaykowskiego „Gardy”, z którego resztek po upadku Sielc 16 września utworzono Batalion „Oaza”-„Ryś” pod dowództwem Jacka Wyszogrodzkiego „Janusza” (który wszedł w skład Pułku „Waligóra” dowodzonego przez ppłk. Adama Remigiusza Grocholskiego „Waligórę”).
Ostatecznie oddziały „Granatu” weszły 21 września w skład 10 Dywizji Piechoty AK im. Macieja Rataja, 27 września Mokotów skapitulował.
Od 17 sierpnia Grupa artyleryjska „Granat” zaczęła wydawać gazetę polową Granat, początkowo dwa razy dziennie. Ukazało się jednak tylko kilka numerów.

Józef Szyszko ps. „Bachmat” (ur. 7 października 1898 w Radomiu, zm. 1944).

Żołnierz Wojska polskiego od 1918 roku. Od 1922 oficer 3 dywizjonu artylerii konnej. Awansowany na kapitana w 1932 roku. W 1937 ukończył kurs dowódców CWArt w Toruniu. Zastępca dowódcy 3 dak. W kampanii wrześniowej zastępca, a później dowódca Ośrodka Zapasowego Artylerii we Włodawie. Po ucieczce z niewoli od 1940 roku w Warszawie był współorganizatorem i zastępcą samodzielnej Grupy artyleryjskiej „Granat”, a od 1943 był jej dowódcą. Uczestnik powstania warszawskiego. Poległ w nocy z 13 na 14 sierpnia na ul. Kazimierzowskiej w natarciu na dom Wedla przy ulicy Puławskiej róg Madalińskiego oraz na budynek szkoły rękodzielniczej przy ulicy Narbutta róg Kazimierzowskiej.. Pochowany na Wojskowych Powązkach (A 26-13-14) https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Szyszko http://www.ogrodywspomnien.pl/index/showd/65966 http://www.1944.pl/powstancze-biogramy/jozef-szyszko,44985.html

Jan Krok-Paszkowski (ur. 20 sierpnia 1925 w Siedlcach, zm. 23 października 2007 w Londynie) Polski pisarz, publicysta, działacz polityczny na emigracji, wieloletni szef Polskiej Sekcji BBC, pracownik Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, członek Związku Pisarzy Polskich, współpracownik tygodnika „The Economist” i Encyklopedii Brytyjskiej
Był synem bliskiego współpracownika marszałka Piłsudskiego, gen. Henryka Kroka-Paszkowskiego, dowódcy plutonu I kadrowej kompanii strzelców, a następnie dowódcy samej kompanii. W czasie II wojny światowej uczestniczył w powstaniu warszawskim. W randze kaprala podchorążego był dowódcą oddziału dywersji bojowej Grupy artyleryjskiej„ Granat”. 11 września 1944 został ranny. Po zakończeniu działań wojennych więziony przez UB, przebywał następnie we Włoszech, gdzie wstąpił do II Korpusu WP, z którym ewakuował się do Wielkiej Brytanii.
Studiował nauki politycznie Londynie. W latach 1952-1965 był pracownikiem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium, gdzie specjalizował się w tematyce gospodarczej i politycznej integracji europejskiej. Przyczyną odejścia Kroka-Paszkowskiego z RWE był konflikt poglądów z Janem Nowakiem-Jeziorańskim na temat kredytu zaufania dla Władysława Gomułki, stanowczo krytykowanego przez Kroka. Do konfrontacji zdań doszło w 1965 r., podczas konferencji programowej w Feldafingu pod Monachium.
W latach 1966-1985 był kierownikiem sekcji polskiej BBC w Londynie, a następnie kierował regionalnym działem Europy Południowo-Wschodniej. W latach 1987-1988 nawiązał na nowo współpracę z RWE gdzie pełnił funkcję doradcy dyrekcji amerykańskiej. Był działaczem organizacji „Niepodległość i Demokracja” w Londynie. Po przemianach demokratycznych w Polsce w 1989 r., prowadził kursy dla dziennikarzy telewizyjnych z ramienia Fundacji Konrada Adenauera.
Odznaczenia

• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Krzyż Zasługi z Mieczami (dwukrotnie)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1993)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Krok-Paszkowski

Stanisław Schoen-Wolski ps. Imek (ur. 20 stycznia 1930, zm. 21 marca 2005) .

Polski dziennikarz, publicysta i prezenter telewizyjny, wieloletni redaktor Dziennika Telewizyjnego, w czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych, uczestnik powstania warszawskiego, jeden z najmłodszych kawalerów Orderu Virtuti Militari.
Od dzieciństwa zaangażowany w działalność harcerską. W czasie okupacji niemieckiej zaangażował się w działalność konspiracyjną. Od 1943 roku służył w Armii Krajowej.
W 1944 roku w stopniu bombardiera brał udział w powstaniu warszawskim. Walczył w sierpniu jako żołnierz V Obwodu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, a następnie od września w 10 Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Był strzelcem wyborowym w Grupie artyleryjskiej „Granat” na Mokotowie.
Wsławił się brawurową akcją, gdy samodzielnie zniszczył granatem ręcznym kluczowe niemieckie stanowisko karabinu maszynowego na rogu ulic Dolnej i Konduktorskiej. Za swój czyn został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Miał wtedy 14 lat.
Po upadku Warszawy znalazł się w niewoli na terenie Niemiec. Nosił numer jeniecki 221542. Uciekł z obozu w 1945 roku. Po przedostaniu się na teren wyzwolonej przez aliantów Holandii został żołnierzem 1 Dywizji Pancernej. Brał udział w zdobywaniu bazy Kriegsmarine w Wilhelmshaven. W Polskich Siłach Zbrojnych dosłużył się stopnia kaprala. Został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Po demobilizacji dywizji powrócił do Polski. W latach 1947-1950 za przynależność do Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych był prześladowany przez władze komunistyczne. Przebywał w obozie pracy. Później jako dorosły człowiek pracował większą część życia wykonując zawód dziennikarza. Był m.in. spikerem w Telewizji Polskiej i redaktorem Dziennika Telewizyjnego.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Schoen-Wolski

Jan Wierusz-Kowalski ps. "Rok" (ur. 16 czerwca 1909, zm. 1951).
Porucznik służby stałej artylerii. W konspiracji od stycznia 1940 - V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 4. Rejon - Grupa Artyleryjska "Granat" (poprzedni kryptonim "548").
Dowódca 2 plutonu II Grupy Szturmowej. Dowódca Grupy w dniach 4 - 12 września 1944 r.
Po Powstaniu wyszedł z miasta - uciekł z transportu. Stracony w 1951 r.
http://www.1944.pl/powstancze-biogramy/jan-wierusz-kowalski,48334.html

Stan osobowy żołnierzy podczas Powstania wyniósł ogółem 520 ludzi, z których 230 poległo. Do obozów jenieckich dostało się 90 żołnierzy spośród 160, którzy przeżyli Powstanie. W uznaniu zasług Komenda Główna AK odznaczyła żołnierzy Grupy Artyleryjskiej "Granat":

• 10 Krzyżami Srebrnymi Orderu Wojennego Virtuti Militari,
• 43 Krzyżami Zasługi z Mieczami (złote, srebrne i brązowe),
• 69 Krzyżami Walecznych, w tym 6 dwukrotnie.

Po pogrzebie poległego dowódcy grupy art. „Granat" kpt. „Bachmata" Od prawej: ppor „Hel" S. Ketliński częściowo widoczny por „Waldemar" W. Olszewski, por. „Różan" A. Jastrzębski, ppor „Szrapnel" S. Wolski


Gazeta wydawana przez Grupę „Granat” 1944 nr 4, wyd. wieczorne 20 sierpnia 1944
http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/publication/2941


Płyta upamiętniająca walki na Mokotowie grupy artyleryjskiej Granat" w parku Małachowskich


Płyta grupy artyleryjskiej „Granat" w dolnym kościele Św. Michała


Skwer Grupy AK „Granat”

Płyta memoriałowa na skwerze im. Olgi i Andrzeja Małkowskich w Warszawie ku czci żołnierzy 10 Kadrowego Pułku Artylerii Armii Krajowej Zgrupowania „Granat” poległych w konspiracji i w powstaniu warszawskim w latach 1939–1944.


Pomnik z umocowaną tabliczką z QR kodem

• http://www.info-pc.home.pl/whatfor/baza/gr_art_granat.htm
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Grupa_artyleryjska_%E2%80%9EGranat%E2%80%9D
• http://www.wiadomosci24.katowice.pl/d/Grupa_artyleryjska_%E2%80%9EGranat%E2%80%9D
• http://www.dws-xip.pl/PW/formacje/pw2084.html skład