Filmowcy Armii Krajowej


Obelisk upamiętniający działalność filmowców Biura Informacji i Propagandy w Powstaniu Warszawskim.
Park Wolności przy Muzeum Powstania Warszawskiego, ul. Grzybowska 79
Zaglądając przez specjalne otwory do wnętrza pomnika można zobaczyć kadry z kronik powstańczych
Monument został odsłonięty 6 sierpnia 2013 r.


Działalność filmowców

  • Filmowcy i ich podległość organizacyjna Filmowcy podlegali Podwydziałowi Propagandy Mobilizacyjnej „Rój” Komendy Głównej AK. Tworzyli oni grupę – referat filmowy pod kierownictwem reż. Antoniego Bohdziewicza „Wiktora”. Należeli do niego: reż. Jerzy Zarzycki „Pik” – szef operatorów, operatorzy: Andrzej Ancuta „Kier”, Stefan Bagiński „Stefan”, Roman Banach „Świerk”, reżyser Jerzy Gabryelski, Seweryn Kruszyński, Edward Szope, Ryszard Szope, Henryk Vlassak, Antoni Wawrzyniak, Stanisław Bala „Giza” oraz operator Wacław Kaźmierczak. Filmowcy korzystali ze sprzętu i taśm filmowych AK (część miała własne kamery, a także własny zapas taśmy). Obróbka naświetlonego materiału była przeprowadzana przy ul. Leszczyńskiej 6. Do tego laboratorium udawali się wszyscy operatorzy, aby oddać naświetlone taśmy i otrzymać nowe. Ekipa filmowa podlegała szefowi Wydziału III Propagandy Oddziału VI (Biuro Informacji i Propagandy) Sztabu Komendy Głównej AK por./kpt. Tadeuszowi Żenczykowskiemu i jego zastępcy por. Zygmuntowi Ziółkowi „Sawa”.
  • Sprzęt Członkowie ekipy filmowej Wydziału Propagandy BIP-u AK docierali do linii frontu, a także filmowali życie codzienne mieszkańców powstańczej Warszawy. Operatorzy używali wyłącznie taśmy 35 mm, nie udało się ustalić z całą pewnością, czy wykorzystywano również taśmy 16 mm. Jest pewne, że filmy na taśmie 16 mm nie były poddawane obróbce laboratoryjnej, ale mogły być wywoływane w warunkach domowych. Ekipa miała 6 kamer (4 reporterskie, 2 statywowe).
  • Miejsca Filmowano Śródmieście, Powiśle, Stare Miasto, Mokotów. Operatorzy filmowi nie otrzymywali od sztabu powstańczego specjalnych poleceń, ani informacji o podejmowanych przez poszczególne oddziały akcji bojowych. Nie było opracowanych planów zdjęciowych. Operacje wojskowe filmowano doraźnie, w miarę jak operatorzy stykali się z akcjami lub przypadkowo stawali się ich świadkami, a nawet uczestnikami. Spośród bitw powstańczych przykładem pracy reporterów może stanowić zdobycie budynku Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej 20 sierpnia na ul. Zielnej 37/39, które od początku do końca było filmowane i dokumentowane przez fotografików „na żywo”. Inne zachowane do naszych czasów filmowe materiały ukazujące spektakularne zwycięstwo oddziałów powstańczych opanowanie 23 sierpnia kompleksu Komendy Policji i Kościoła pw. Świętego Krzyża zostało wyreżyserowane z udziałem jednak uczestników walki.
  • W pojedynkę lub w grupach Filmowcy przemieszczali się po ogarniętym walką mieście w pojedynkę lub parami często w towarzystwie łączników. Operator Ryszard Szope działał razem z bratem Edwardem w centrum Śródmieścia i częściowo na Powiślu północnym. Posiadali oni dwie własne kamery zdjęciowe: „Ernemann” oraz „De Vrai”. W pierwszych dniach września podczas ostrzału ul. Marszałkowskiej przez czołg niemiecki jeden z braci, Edward został ciężko ranny. Odtąd Ryszard Szope filmował w pojedynkę. Osobno działali na Śródmieściu Antoni Wawrzyniak i Henryk Vlassak, który jako jedyny posiadał teleobiektyw, sfilmował on atak niemieckich czołgów, przed którymi była pędzona ludność cywilna stanowiąca „żywą tarczę”. Na Mokotowie filmował w pojedynkę rez. Roman Banach. Miał własną kamerą reporterską „Bell Howell”, model „Eymo” 71Q. Brał udział w walkach Dywizjonu „Jeleń” wchodzącego w skład Pułku „Baszta”. Razem działali operator Seweryn Kruszyński, reż. Jerzy Gabryelski oraz Kazimierz Pyszkowski operowali głównie na Śródmieściu. Dysponowali kamerą statywową nie nadającą się do robienia zdjęć reporterskich wykonywanych „z ręki”. Z tego powodu kręcili wszelkie przejawy codzienności powstańców i cywilów. Kruszyński posiadał lampy-nitrofoty dzięki czemu mógł kręcić materiał we wnętrzu kwater powstańczych, szpitali, rusznikarni i wytwórni granatów. Wspólnie działali także Jerzy Zarzycki z Andrzejem Ancutą, którzy robili m.in. zdjęcia z balkonu Pałacu Staszica filmując rejon Krakowskiego Przedmieścia, pomnika Kopernika, kościoła pw. Św. Krzyża, Uniwersytetu. Zarzycki kręcił również osobno m.in. w Alejach Ujazdowskich. Samotnie działał Stefan Bagiński, miał kamerę sprężynową dostosowaną do celów reporterskich. Po wojnie wspominał: „Oryginalną miałem przygodę na rogu Ciepłej i Grzybowskiej. Szedłem ze swym aparatem i stacjonujący tam chłopcy sądzili, że to jakaś nowoczesna broń. Myśleli, ze to już atak rozpoczyna się i poszli za mną w stronę krytej ujeżdżalni policji na Ciepłej. Niemcy wystraszyli się i niemal bez boju opuścili placówkę”. Dnia 27 sierpnia przedostał się ze Śródmieścia na Stare Miasto drogą kanałową. Aby uniknąć zamoczenia kamery operator ulokował aparat i taśmę zapasową na dętce samochodowej, którą założył sobie na szyję. Legitymację zezwalającą na dokonywanie zdjęć w terenie otrzymał od zastępcy szefa BIP-u Grupy Północ (której podlegała Starówka) mjr Tadeusza Wardejn-Zagórskiego „Gromskiego”. Bagiński był jedynym operatorem na Starym Mieście. Kiedy jego łącznik został ranny operator sam przemieszczał się po terenie unicestwianej Starówki. Parokrotnie przemierzał kanałami drogę ze Śródmieścia na Stare Miasto. Filmował ewakuacje rannych i ludności cywilnej. Mimo rozkazu mjr. Tadeusza Wardejn-Zagórskiego dotyczącego opuszczenia Starego Miasta w jednym z pierwszych rzutów ewakuacyjnych, pozostał na placówce na własne ryzyko i odpowiedzialność i zszedł do kanału jako jeden z ostatnich.
  • Zezwolenia Operatorzy do wykonywania swojej pracy musieli posiadać pisemne zezwolenie władz powstańczych, były to legitymacje wydawane przez szefów Biura Informacji i Propagandy. Legitymacja wydana S. Bagińskiemu 30 sierpnia podpisana przez Szefa BIP Grupy „Północ” mjr Gromskiego stanowiła rodzaj przepustki zawierającej treść: „Niniejsza legitymacja ważna jest na obszarze St. Miasta i upoważnia posiadacza do dokonywania zdjęć filmowych”. Brak zezwoleń na działalność operatorską kończył się aresztowaniem i konfiskatą materiału filmowego. Tak stało się z Sewerynem Kruszyńskim, Jerzym Gabryelskim i Kazimierzem Pyszkowskim, którzy na początku powstania tworzyli samodzielną grupę filmową działającą bez zezwoleń. Za działalność zostali aresztowani przez żandarmerię powstańczą. Później zostali włączeni do ekipy filmowej Antoniego Bohdziewicza i Jerzego Zarzyckiego i mogli już „legalnie” funkcjonować jako operatorzy powstańczy.
  • Montaż Nakręcony przez operatorów materiał był dostarczany do laboratorium na ul. Leszczyńską 6 na Powiślu. Pracę laboratorium ułatwiało funkcjonowanie w pobliżu Elektrowni Miejskiej. Montażem zajmował się Wacław Kaźmierczak wieloletni operator i montażysta przedwojennej Polskiej Agencji Telegraficznej. W montażu współuczestniczył Antoni Bohdziewicz.
  • Kroniki powstańcze Owocem pracy montażowej była kronika filmowa Warszawa walczy!, której 3 przeglądy zostały zorganizowane w kinie „Palladium” przy ul. Złotej 7/9. Odbyły się tu w sumie cztery „główne” pokazy powstańcze – 13 sierpnia (pokaz Kroniki nr 1 tylko dla wąskiego grona przedstawicieli prasy) oraz trzy pokazy publiczne (premiery) - 15 sierpnia, 21 sierpnia i 28 sierpnia. Między poszczególnymi „premierami” odbywały się pokazy określonej edycji kroniki. Nie znamy dokładnej liczby wszystkich zorganizowanych w czasie Powstania Warszawskiego pokazów kronik filmowych, ale na podstawie zachowanych źródeł można przypuszczać, że odbyło się ich około 20. Pokazy trwały regularnie ponad dwa tygodnie od 15 sierpnia do pierwszych dni września (nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy codziennie).

Biogramy filmowców

  • Andrzej Ancuta „Kier” (ur. 10 lutego 1919 r. w Mińsku Litewskim, zm. 14 lutego 2009 r. w Warszawie). Kapral podchorąży. Operator filmowy, realizator filmów dokumentalnych, pedagog. W konspiracji od marca 1942 r. w Narodowych Siłach Zbrojnych, a następnie w Oddziale VI Komendy Głównej AK (Biurze Informacji i Propagandy). W Powstaniu Warszawskim działacz zespołu referatu filmowego. Po zakończeniu Powstania więzień niemieckich obozów jenieckich: Stalag 344 Lamsdorf, a następnie Stalag XVIIIC w Markt Pongau. W latach 1950 – 96 wykładowca na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. W latach 1958 – 63 i 1969 – 72 jest Dziekanem Wydziału Operatorskiego, a w latach 1975 – 78 Prorektorem uczelni ds. Nauczania oraz w latach 1987 – 90 kierownikiem Zakładu Sztuki Operatorskiej. Jest autorem podręczników z zakresu sztuki operatorskiej.
  • Stefan Bagiński „Stefan” (ur. 6 czerwca 1910 r. w Warszawie, zm. 25 kwietnia 2002 w Warszawie). Porucznik. Operator filmowy. W okresie konspiracji pracownik Oddziału VI Komendy Głównej AK (Biura Informacji i Propagandy). W czasie Powstania Warszawskiego działacz zespołu referatu filmowego. Dokumentuje rejon Śródmieścia Północ i Starego Miasta. Po zakończenia Powstania opuszcza miasto razem z ludnością cywilną. Po zakończeniu wojny pracuje nad produkcją filmów dokumentalnych, zajmuje się realizacją, montażem oraz jest autorem scenariuszy.
  • Stanisław Bala „Giza” (ur. 10 listopada 1922 r. w Starowiskitkach, zm. 9 września 2013 r. w Los Angeles) Operator filmowy, dokumentalista. W konspiracji od 1 marca 1940 r.; od 1 lipca 1943 r. pracuje w Oddziale VI Komendy Głównej AK (Biurze Informacji i Propagandy). W 1940 - 1942 r. studiuje w Szkole Budowy Maszyn (Wawelberg) i uzyskuje dyplom technika. W 1943 r. kończy Szkołę Polowych Sprawozdawców Wojennych, a w 1944 r. Szkołę Polowych Sprawozdawców Wojskowych. W Powstaniu Warszawskim pracuje jako operator filmowy, dokumentuje walki na Woli oraz w Śródmieściu m.in. zdobywanie kościoła św. Krzyża i sąsiedniej komendy policji. Po zakończeniu Powstania więziony w niemieckich obozach jenieckich: Lamsdorf, Gross-Born, Sandbostel i Lubece. Po zakończeniu wojny pozostaje za granicą, mieszka we Francji i w Wielkiej Brytanii, gdzie kończy studia techniczne. W pierwszej połowie lat 50. osiedla się w USA.
  • Roman Banach „Świerk” (ur. 15 lipca 1912 r. w Czortkowie, zm. 12 sierpnia 1966 r. w Warszawie). Ułan z cenzusem. Reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych. Autor kronik filmowych podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 r. W okresie okupacji zaangażowany w działalność konspiracyjną w 1. Dywizjonie 7. Pułku Ułanów „Jeleń”. W czasie Powstania Warszawskiego członek ekipy filmowej dokumentującej działania wojskowe i życie codzienne. Działalność dokumentacyjną prowadzi w Śródmieściu Północ i na Mokotowie. Po zakończeniu Powstania Warszawskiego więzień niemieckich obozów jenieckich. W latach 40. 50. i 60. Jest realizatorem, reżyserem, montażystą i autorem scenariuszy filmów dokumentalnych.
  • Antoni Bohdziewicz „Wiktor” (ur. 10 września 1906 r. w Wilnie, zm. 20 października 1970 r. w Warszawie). Reżyser i scenarzysta filmowy. W 1928 r. kończy studia techniczne na Politechnice Warszawskiej. Dwa lata później podejmuje pracę w regionalnej rozgłośni Polskiego Radia w Wilnie gdzie jest cenionym reżyserem słuchowisk radiowych (jego autorstwa jest m.in. słuchowisko Winda). W latach 1931 – 35 przebywa na stypendium filmowym w Paryżu. Jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej, studiuje w prestiżowej szkole filmowej Ecole Technique de la Photographie et Cinematographie w Saint-Denis. Wybuch wojny uniemożliwia mu dokończenie pracy nad filmem fabularnym. W konspiracji jest kierownikiem referatu filmowego w Dziale A (informacyjno-filmowym) Podwydziału Propagandy Mobilizacyjnej „Rój”, Wydziału Propagandy, Oddziału VI Komendy Głównej AK (Biura Informacji i Propagandy). W Powstaniu Warszawskim zostaje szefem zespołu operatorów Powstańczej Kroniki Filmowej. Komentator podczas emisji kronik w kinie Palladium. Po zakończeniu wojny pracuje przy realizacji Polskiej Kroniki Filmowej. Pozbawiony możliwości kręcenia filmów po skrytykowaniu realizmu socjalistycznego. W latach 1948 – 1966 kierownik Katedry Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, a w latach 1966 – 69 wykładowca w Institut National Superieur des Arts du Spectacle w Brukseli.
  • Jerzy Gabryelski „Orski” (ur. 30 października 1906 r. we Lwowie, zm. 3 lutego 1978 r. w Nowym Jorku). Reżyser, dokumentalista. Absolwent Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie. Na początku lat 30. przebywa we Francji na stypendium filmowym, gdzie realizuje eksperymentalne projekty kinematograficzne. Autor kronik filmowych podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 r. W konspiracji działacz Oddziału VI Komendy Głównej AK (Biura Informacji i Propagandy). W czasie Powstania Warszawskiego zaangażowany w prace reporterskie i dokumentacyjne, pracuje z upoważnienia szefa Tajnych Wojskowych Zakładów Wydawniczych Oddziału VI Komendy Głównej AK. Po zakończeniu wojny z powodu przynależności do AK poddany represjom przez NKWD, jest więziony i brutalnie przesłuchiwany. Po 1956 r. władze dają mu zgodę na realizację filmów dokumentalnych i oświatowych. Od 1962 r. przebywa na emigracji.
  • Wacław Feliks Kaźmierczak „Wacek” (ur. 5 sierpnia 1905 w Dulinowie, zm. 10 kwietnia 1981 w Warszawie). Montażysta, scenarzysta i reżyser filmów dokumentalnych. Przed wojną pracuje jako operator w Polskiej Agencji Telegraficznej. W konspiracji zaangażowany w referacie filmowym w Dziale A (informacyjno-filmowym) Podwydziału Propagandy Mobilizacyjnej „Rój”, Wydziału Propagandy, Oddziału VI Komendy Głównej AK (Biura Informacji i Propagandy). W Powstaniu Warszawskim kierownik laboratorium filmowego, montażysta kronik powstańczych Warszawa walczy. Po zakończeniu II wojny światowej jest autorem i współautorem wielu filmów dokumentalnych oraz laureatem nagród uzyskiwanych na festiwalach filmowych krajowych i międzynarodowych, m. in. w Cannes (1947), Florencji (1965), Monte Carlo (1967).
  • Seweryn Kruszyński (ur. 12 czerwca 1911 r. w Monastyrku na Ukrainie). Operator filmowy, dokumentalista. Swoje fascynacje sztuką filmową kształtuje początkowo jako praktykant w warsztacie sprzętu filmowego, a następnie od 1931 r. jako asystent operatora. W latach 1934 – 39 asystent operatora i konserwator sprzętu w wytwórni „Sfinks” i w ośrodku produkcji filmowej „Falanga” („Atelier i Laboratorium Falanga”). W okresie okupacji zatrudniony jako operator przy realizowaniu niemieckiej propagandowej kroniki filmowej w Warszawie (Film und Propagandamittel Vertriebsgesellschaft); prowadzi jednocześnie działalność konspiracyjną w referacie filmowym w Dziale A (informacyjno-filmowym) Podwydziału Propagandy Mobilizacyjnej „Rój”, Wydziału Propagandy, Oddziału VI Komendy Głównej AK (Biura Informacji i Propagandy).W Powstaniu Warszawskim wchodzi w skład zespołu dokumentującego działania wojskowe i życie codzienne na terenie Śródmieścia. Od 1945 r. pracuje w Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie przy realizacji Polskiej Kroniki Filmowej. Od 1946 r. jest operatorem filmów fabularnych, a w latach 1962 – 76 filmów dokumentalnych w Wytwórni Filmowej „Czołówka”. W późniejszym okresie wyjeżdża za granicę.
  • Edward Szope (ur. 9 września 1911 r., data i miejsce śmierci nieznane). Brat Ryszarda. Po wojnie używa formy nazwiska: Szopa. Operator filmowy, dokumentalista. Kapral. W czasie kursów maturalnych praktykuje w laboratorium filmowym. W latach 1932 – 33 odbywa służbę wojskową w 1. Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Warszawie. W latach 30. (do 24 sierpnia 1939 r.) pracuje jako laborant filmowy. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. służy w Wojsku Polskim. Do domu powraca w połowie października 1939 r. i osiada w Warszawie. W czasie okupacji prowadzi działalność handlową. W konspiracji działacz Oddziału VI Komendy Głównej AK (Biura Informacji i Propagandy). W czasie Powstania Warszawskiego od 3 sierpnia pracuje jako operator filmowy, dokumentuje działania wojskowe i życie codzienne. Działalność reporterską prowadzi razem z bratem Ryszardem. Ranny 8 września; do końca walk przebywa w szpitalu przy ul. Chmielnej 32. Po zakończeniu Powstania przewieziony do szpitala w Krakowie, skąd ucieka 11 stycznia 1945 r. W połowie marca 1945 r. powraca do Warszawy. W latach 1948 – 49 pracuje w firmie „Epidia” w Warszawie (ul. Pogonowskiego 15) jako laborant filmowy. Później bezrobotny. Dalsze losy nie są znane.
  • Ryszard Szope (ur. ok. 1916 r., zm. 2 września 1997 r. w Warszawie). Brat Edwarda. Operator filmowy, dokumentalista. Działacz Oddziału VI Komendy Głównej AK (Biura Informacji i Propagandy). W czasie Powstania Warszawskiego pracuje jako operator filmowy, dokumentuje działania wojskowe i życie codzienne. Działalność reporterską prowadzi razem z bratem Edwardem, ale kiedy ten zostaje ranny pracuje w pojedynkę. W październiku 1944 r. wychodzi z miasta z ludnością cywilną. Po wojnie jest operatorem i autorem scenariuszy filmów dokumentalnych. W 1966 r. otrzymuje wyróżnienie Ministra Obrony Narodowej za film dokumentalny Za waszą wolność i naszą, a w 1968 r. zostaje nagrodzony Dyplomem Specjalnym na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Armii Zaprzyjaźnionych w Veszprém na Węgrzech za film dokumentalny Wietnamu dzień powszedni.
  • Antoni Wawrzyniak „Antonio” (ur. 13 czerwca 1883 r. w Warszawie, zm. 6 września 1954 r. w Łodzi). Operator filmowy. Starszy sierżant. W latach 1924 – 1939 pracuje nad zdjęciami 28 filmów pełnometrażowych, dokumentalnych i krótkometrażowych. W konspiracji zaangażowany w Oddziale VI Komendy Głównej AK (Biurze Informacji i Propagandy). W czasie Powstania Warszawskiego prowadzi działalność jako operator filmowy, dokumentuje przebieg operacji wojskowych i życie codzienne w Śródmieściu Północ. Po zakończeniu działań wojskowych wychodzi z miasta z ludnością cywilną. Po 1945 r. pracuje w Wytwórni Filmów Oświatowych. Do końca życia pracuje głównie nad filmami krótkometrażowymi.
  • Henryk Vlassak „Wania” (data i miejsce urodzenia nieznane, zm. prawd. ok. 1955 r. w Wiedniu). Polski operator filmowy pochodzenia węgierskiego. W latach 30. jest autorem zdjęć kilkunastu filmów fabularnych, m.in.: Przeor Kordecki – Obrońca Częstochowy (1934), Wierna rzeka (1936), Kościuszko pod Racławicami (1938), a także współtwórcą filmów dokumentalnych. Zajmuje się także montażem i scenografią filmową. W 1938 r. zostaje nagrodzony przez Ministra Spraw Zagranicznych na Festiwalu Filmów w ramach Targów Wschodnich we Lwowie za film Kościuszko pod Racławicami. Autor kronik filmowych podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 r. Działacz Oddziału VI Komendy Głównej AK (Biura Informacji i Propagandy). W czasie Powstania Warszawskiego pracuje jako operator filmowy, dokumentuje działania wojskowe i życie codzienne w Śródmieściu. Jest autorem zdjęć natarcia niemieckich czołgów, przed którymi pędzono ludność cywilną. Jako pierwszy z powstańczych operatorów opuszcza miasto, dnia 8 września wychodzi z ludnością cywilną. Jego losy powojenne nie są bliżej znane.
  • Jerzy Zarzycki „Pik” (ur. 1 stycznia 1911 r. w Łodzi, zm. 2 stycznia 1971 r. w Warszawie). Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego (historia sztuki). Od 1930 r. pracuje jako operator, a od 1931 r. reżyseruje filmy dokumentalne m.in.: Kercelak, Wieś Podolska (1932), Morze (1933). W 1938 r. kończy Wydział Reżyserii w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Warszawie. W tym roku debiutuje jako reżyser filmu fabularnego Ludzie Wisły. W czasie oblężenia Warszawy przez Niemców we wrześniu 1939 r. jest jednym z operatorów w ekipie filmowej Dowództwa Obrony Warszawy. W konspiracji pracuje w referacie filmowym w Dziale A (informacyjno-filmowym) Podwydziału Propagandy Mobilizacyjnej „Rój”, Wydziału Propagandy, Oddziału VI Komendy Głównej AK (Biura Informacji i Propagandy). W czasie Powstania Warszawskiego działacz zespołu filmowego. Dokumentuje rejony Woli i Śródmieścia Północ. Po zakończeniu wojny, jest w latach 1955 – 1961 kierownikiem artystycznym Zespołu Filmowego „Syrena”. W latach 1947 – 1970 jest reżyserem i autorem scenariuszy kilkunastu filmów.

Zdjęcia i filmy


Grupa powstańczych korespondentów wojennych razem z Jerzym Zarzyckim „Pikiem” (pierwszy z lewej) stoi na podwórzu przy ul. Brackiej 20 przed fasadą pałacu Brzozowskich (w tle). Fot. NN, MPW


Andrzej Ancuta „Coeur” („Kier”). Fot. NN, MPW


Stanisław Bala „Giza” realizujący materiał filmowy podczas walk o budynek Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej przy ul. Zielnej 37/39. Fot. Eugeniusz Lokajski „Brok”, MPW


Przed kamienicą przy ul. Szpitalnej 8, gdzie mieściła się „baza” referatu filmowego, siedzą od lewej z kamerą Stefan Bagiński, Krystyna Braunowa i szef filmowców, Antoni Bohdziewicz „Wiktor”. Fot. Sylwester Braun „Kris”, MPW


4 września u zbiegu ulic Jasnej i Moniuszki podczas bombardowania filmują Stefan Bagiński (z lewej) i Antoni Wawrzyniak (z prawej). Fot. Sylwester Braun „Kris”, MPW


Kamery statywowej „Ernemann-Debrie” używa ekipa w składzie: operator, Seweryn Kruszyński (patrzy w obiektyw kamery), reżyser, Jerzy Gabryelski „Orski” (stoi po lewej stronie w jasnym płaszczu), pomaga im Kazimierz Pyszkowski (stoi w kapeluszu za prawym ramieniem Gabryelskiego). Filmowana jest akcja gaszenia pożaru kamienicy u zbiegu ulic Zgoda i Sienkiewicza. Fot. Eugeniusz Lokajski „Brok”, MPW


FILM „POWSTAŃCZE KAMERY” ZAWIERAJĄCY WYWIADY Z FILMOWCAMI OKRESU POWSTANIA WARSZAWSKIEGO ORAZ MATERIAŁY ICH AUTORSTWA


Odsłonięcie Monumentu Pamięci Filmowców w Muzeum Powstania Warszawskiego


Obelisk z naklejoną tabliczką z kodem QR

Bibliografia

  1. Władysław Jewsiewicki, Polscy filmowcy na frontach drugiej wojny światowej, Warszawa 1972
  2. Władysław Jewsiewicki, Powstanie Warszawskie 1944 okiem polskiej kamery, Warszawa 1989
  3. Stanisław F. Ozimek, Film polski w wojennej potrzebie, Warszawa 1974
  4. Michał Tomasz Wójciuk, Filmowcy Powstania Warszawskiego, Warszawa 2016
  5. Zygmunt Ziółek, Od okopów do barykad. Wspomnienia 1939 – 1944, Warszawa 1973

Zezwolenie na umocowanie tabliczki


Pytania testowe