Home Army Group “Chrobry II”

The group was formed in the starting days of the Rising and reached its final form between 10 and 12 August 1944. It absorbed small units that failed to reach their destinations as well as numerous volunteers, including soldiers from the National Armed Forces (total of 3,200 people). Initially its founders named the unit “Chrobry” Group, but when it turned out that there was already another “Chrobry” Battalion fighting nearby, they adopted the name “Chrobry II” Group and subordinated it to the commander of the City Centre District. The group was commanded by Major Zygmunt Brejnak codename “Zygmunt”.

The Group consisted of two battalions commanded by, respectively, “Lech Żelazny” and “Lech Grzybowski” (6 companies in total), as well as one reserve and guard company and a communications company.

The group fought in the western part of the City Centre North in the area of Towarowa Street, Jerozolimskie Avenue, Sosnowa, Grzybowska, Żelazna, Łucka and Ceglana Streets. Its units captured the Postal Railway Station on Żelazna Street, the Military Institute of Geography, Dering’s factory on Grzybowska Street, participated in the capturing of Nordwache military police station on Chłodna Street and a school on Waliców Street. Following the fall of Ochota, they defended positions along Jerozolimskie Avenue.

On the night of 30/31 August 1944, they took part in the unsuccessful attempt to cut a corridor from the Old Town to the City Centre, gaining control of the Mirowskie Market Halls for a couple of hours. In September, they supported the defense of Chmielna and Bracka Streets. Following capitulation of the uprising, soldiers of the “Chrobry” Group went into captivity.

During the Rising, “Chrobry II” lost about 450 soldiers killed in action and more than 1,800 wounded.

Zgrupowanie „Chrobry II” powstało w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. na pograniczu Śródmieścia Północnego i Woli z połączenia oddziałów, grup i pojedynczych żołnierzy różnych podziemnych organizacji wojskowych. Jednostka rozrastała się, by z czasem stać się jednym z największych oddziałów powstańczych. Jego szeregi licznie zasilili również ochotnicy, głównie mieszkańcy dzielnicy. Twórcą i pierwszym dowódcą oddziału był mjr Leon Nowakowski „Lig”, twórca i dowódca Pułku NSZ-AK im. Władysława Sikorskiego, po nim dowodził mjr Zygmunt Brejnak „Zygmunt”. Do pierwotnej nazwy Grupa „Chrobry” dodano z czasem cyfrę „II” dla odróżnienia formacji od Batalionu „Chrobry”, istniejącego już w konspiracji. Tak w literaturze przedmiotu, jak i w środowisku jego żołnierzy, upowszechniła się nazwa Zgrupowanie „Chrobry II”.
Ostatecznie w skład jednostki weszły dwa bataliony: I – kpt. Tadeusza Przystojeckiego „Lecha Żelaznego” i II – kpt. Wacława Zagórskiego „Lecha Grzybowskiego”.
„Lechowi Żelaznemu” zostały podporządkowane: 1 kompania „Warszawianka” pod dowództwem kpt. Piotra Mieczysława Konstantego Zacharewicza „Zawadzkiego”, 2 kompania por. Edwarda Mańka „Neda” (od 23 sierpnia dowodził por. Michał Kobyliński „Kos”) i 3 kompania por. Zbigniewa Bryma „Zdunina”.
„Lechowi Grzybowskiemu” natomiast podlegały: 4 kompania por. Aleksandra Sałacińskiego „Skiby”, 5 kompania por. Huberta Jaskólskiego vel Janusza Domańskiego „Janusza” (we wrześniu dowodził Czesław Stulkiewicz „Wir”) i 6 kompania ppor. Leonarda Kancelarczyka „Jeremiego”, która we wrześniu została podporządkowana sąsiedniemu oddziałowi kpt. Kazimierza Bilskiego „Ruma”. Batalion „Lecha Grzybowskiego” wzmocniła wówczas kompania por. „Kosa”, która otrzymała numer 6. W ramach I batalionu utworzono natomiast nową 2 kompanię pod dowództwem rtm. Witolda Pileckiego „Witolda”.
W skład Zgrupowania „Chrobry II” wchodziły również kompania rezerwowa i wartownicza, które podlegały bezpośrednio jego dowódcy. Zorganizowano także pluton przeciwpancerny (piatów), pluton żandarmerii, kompanię łączności, kwatermistrzostwo oraz służbę duszpasterską.
Zgrupowanie „Chrobry II” podlegało komendantowi 4 Rejonu I Obwodu Śródmieście mjr. Stanisławowi Steczkowskiemu „Zagończykowi”. We wrześniu, po przeorganizowaniu obrony Śródmieścia, 4 Rejon przekształcono w Odcinek Zachodni pod dowództwem ppłk. Franciszka Rataja „Pawła”. „Chrobry II” przeszedł wówczas pod jego rozkazy. 20 września 1944 r., po reorganizacji oddziałów powstańczych i utworzeniu Warszawskiego Korpusu AK, oddziały Śródmieścia weszły w skład 28 Dywizji Piechoty AK im. Stefana Okrzei pod dowództwem płk. Franciszka Edwarda Pfeiffera „Radwana”. I batalion „Lecha Żelaznego” przemianowano wówczas na I batalion 15 pp 28 DP, natomiast II batalion „Lecha Grzybowskiego” na II batalion 15 pp 28 DP. Dowódcą pułku został ppłk „Paweł”, jego pierwszym zastępcą mjr „Zagończyk”, a drugim – mjr Zygmunt Brejnak „Zygmunt”.
Przez szeregi „Chrobrego II” przeszło około trzech tysięcy dwustu powstańców. Straty wyniosły około czterystu poległych i około tysiąca pięciuset rannych.

Dowódca
mjr Leon Nowakowski „Lig” (1–4 sierpnia)
mjr Zygmunt Brejnak „Zygmunt” (4–27 sierpnia, 4 września–2 października)
p.o. kpt./mjr Andrzej Kownacki „Jerzewski” (27 sierpnia–4 września)
Z-ca dowódcy
kpt. Roman Bornstein „Born” (1–3 sierpnia)
mjr Zygmunt Brejnak „Zygmunt” (3–4 sierpnia)
mjr Leon Nowakowski „Lig” (4–15 sierpnia)
kpt./mjr Andrzej Kownacki „Jerzewski” (19 sierpnia–2 października)
Szef sztabu
kpt. Jan Jaroszek „Proboszcz” (4–15 sierpnia)
mjr Leon Nowakowski „Lig” (17–19 sierpnia)
I batalion
d-ca kpt. Tadeusz Przystojecki „Lech”, „Lech Żelazny”
z-ca kpt. Stanisław Michałowski „Karol”
adiutant por. Artur Biernacki „Sak”

• 1 kompania „Warszawianka”
  d-ca kpt. Piotr Mieczysław Konstanty Zacharewicz „Zawadzki”
  I pluton – por. Tadeusz Siemiątkowski „Mazur”
  II pluton – ppor. Józef Cieśliński „Mścisław”
  III pluton – por. Stefan Chmielewski „Stefan”
  IV pluton – por. Jan Gołkontt „Bogusławski”
  Pluton WIG (istniał od l do 13 sierpnia, a następnie wszedł w skład kompanii „Warszawianka” jako III pluton) – por. Józef Ebłowski (pseudonimu brak, zginął 1 sierpnia), por. Jan Redzej „Ostrowski” (1–5 sierpnia), por. Kazimierz Biskupski „Kazik” (5–13 sierpnia)
• 2 kompania
  d-ca por. Edward Mańk „Ned” (od 23 sierpnia), ppor./por. Mikołaj Kobyliński „Kos”
  I pluton – ppor. Eugeniusz Nickiewicz „Brzeziński”, ppor. Michał Jaworski „Krzysztof”
  II pluton – ppor. Józef Przybylski „Ziuk”
  III pluton – sierż./ppor. Zygmunt Poncyliusz „Rota”
  IV pluton – ppor. Bolesław Kędzierski „Kłos”
  
• 3 kompania d-ca ppor./por. Zbigniew Brym „Zdunin”
  I pluton – ppor. Władysław Mizielski „Piotr”, ppor. Wiesław Dmowski „Małynicz”
  II pluton – chor. Józef Piątek „Kuliński”
  III pluton – sierż. pchor./ppor. Marek Marian Moliere „Molmar”

II batalion
d-ca por./kpt. Wacław Zagórski „Lech”, „Lech Grzybowski”
I z-ca kpt. Jan Laska „Zet”
II z-ca por. Kazimierz Piotrkowski „Czarnecki”
adiutant ppor. August Wierzchowski „Wiślański”

• 4 kompania d-ca ppor./por. Aleksander Sałaciński „Skiba”
  I pluton – ppor. Feliks Grzybowski „Wojtek”
  II pluton – por. Stefan Rychliński „Grzymała”
  III pluton – st. sierż. Stefan Magdziak „Szumański”
• 5 kompania d-ca ppor. Hubert Jaskólski vel Janusz Domański „Janusz” (do 31 sierpnia)
  por. Czesław Stulkiewicz „Wir” (12 września–2 października)
  I pluton – sierż. pchor./ppor. Bronisław Katyński „Puli”, pchor./ppor. Gustaw Ryszard Raczyński „Olszyna” (8 sierpnia–10 września), pchor. Władysław Meyka „Szczupły” (14 wrzesnia–2 października)
  II pluton – pchor./ppor. Edward Jan Krutol „Dąbrowa”
  III pluton – st. sierż. Jan Kreter „Grześ” (do 31 sierpnia), kpr. pchor. Włodzimierz Roefler „Hrabia” (1 września–2 października)
• 6 kompania d-ca ppor. Leonard Kancelarczyk „Jeremi”
  I pluton – ppor. Antoni Andrzej Otto „Goliat Andrzej”
  II pluton – por. Karol Grabski „Karol”
  III pluton – ppor. Jerzy Mieczysław Michalski „Prawdzic”.

Inne oddziały

• Pluton łączności (1–13 sierpnia), kompania łączności (13 sierpnia–2 października) d-ca por. Wacław Zienkiewicz „Topór”
• Pluton żandarmerii d-ca ppor./por. Eugeniusz Gajewski „Gaj”
• Pluton przeciwpancerny, tzw. pluton piatów (rozwiązany 12 września) d-ca mjr Jerzy Lewicki „Adolf” (14 sierpnia–?) por. Czesław Stulkiewicz „Wir” (?–12 września)
• Kompania rezerwowa d-ca kpt. Stanisław Majecki „Sęk”

Zgrupowanie „Chrobry II” przez 63 dni walk skutecznie osłaniało centrum stolicy przed atakami niemieckimi od strony Al. Jerozolimskich oraz ulic Towarowej i Grzybowskiej. Jednostka z powodzeniem blokowała linię kolei średnicowej oraz jedną z najważniejszych arterii stolicy – Al. Jerozolimskie (zwanych al. Sikorskiego) od ul. Żelaznej do pl. Zawiszy.
Do 13 sierpnia oddziały podporządkowane dowódcy „Chrobrego II” utrzymywały południową stronę Al. Jerozolimskich od pl. Starynkiewicza, niemal do ul. Chałubińskiego. Powstańcy obsadzali budynek Starostwa Powiatowego, gmach Wojskowego Instytutu Geograficznego, Urząd Skarbowy, gmach Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji oraz Dom Turystyczny. Pod naporem nieprzyjaciela powstańcy opuścili ten teren, wycofując się na drugą stronę Al. Jerozolimskich do Domu Kolejowego. Oznaczało to całkowite obsadzenie przez nieprzyjaciela południowej strony Al. Jerozolimskich na odcinku od ul. Marszałkowskiej do pl. Zawiszy i taką linię frontu utrzymano do końca powstania. Od zachodu linię frontu wyznaczała ul. Towarowa, wzdłuż której po jej wschodniej stronie żołnierze z „Chrobrego II” wystawiali placówki: Wiadukt-Towarowa, Handke, Carbochemia, Borman, „Kurza Stopka” oraz najdalej na północ wysuniętą placówkę przy ulicy Towarowej – magazyny Hartwig. Od północy stanowiska bojowe biegły wzdłuż ul. Łuckiej i Grzybowskiej, gdzie „Chrobry II” współpracował z Batalionem im. gen. Sowińskiego w utrzymaniu magazynów browaru Haberbuscha i Schielego przy ul. Ceglanej (obecnie Pereca). Magazyny te z dużymi zapasami zbóż (głównie jęczmienia) stały się życiodajnym spichlerzem powstańczej Warszawy, utrzymanym do końca powstania.
Odcinek bojowy „Chrobrego II” zyskał miano tzw. twardego frontu, czyli obszaru utrzymanego w rękach polskich do końca powstania. 9 września „Biuletyn Informacyjny” (nr 77/285, 9.09.1944) – naczelny organ prasowy KG AK – pisał: Jest w powstańczej Warszawie odcinek frontu, który wybitnie odznaczył się w czasie tych sześciu tygodni walk. […] Jest to front o najwyższych wartościach bojowych. Twardy, zacięty front nieustępliwych żołnierskich piersi. Kiedyś historia w zadumie opowie za pomocą jak nikłych środków żołnierze ci przeciwstawiali się sześciotygodniowej nawale ognia i żelaza. […] Żołnierze tego odcinka swą heroiczną postawą wyświadczają walczącej stolicy usługę bardzo doniosłej miary: skupiając na swoich piersiach najintensywniejsze uderzenia nieprzyjaciela, odgrywają tym samym rolę tarczy dla pozostałych dzielnic miasta, nawet najbardziej od ich pozycji odległych.
Od pierwszych dni walk żołnierze z „Chrobrego II” wspierali sąsiednie jednostki, m.in. w atakach na gmach PAST-y przy ul. Zielnej czy w zdobyciu gmachu Nordwache przy ul. Chłodnej róg Żelaznej. Wydzielone oddziały z „Chrobrego II” wzięły również udział w dwóch nieudanych próbach przebicia połączenia Śródmieścia ze Starym Miastem (13/14 sierpnia i 30/31 sierpnia). Podczas drugiej akcji duże straty w ludziach poniosła 5 kompania, m.in. śmiertelnie ranny został dowódca kompanii ppor. „Janusz”. Akcja ta była ostatnim działaniem o charakterze zaczepnym, w którym uczestniczyły oddziały ze Zgrupowania „Chrobry II”. Przez cały wrzesień zgrupowanie toczyło walki obronne wzdłuż ulic: Al. Jerozolimskie, Towarowa, Pańska, Wronia, Łucka i Grzybowska. Pozycyjny charakter walk umożliwił skierowanie blisko stu żołnierzy z „Chrobrego II” na wsparcie jednostkom walczącym w rejonie ul. Brackiej i Widok.

1. Mjr Leon Nowakowski „Lig” urodził się 13 lutego 1908 r. w Birzule k. Odessy. We wrześniu 1939 r. był oficerem łączności w 83 pp. Po ucieczce z niewoli niemieckiej osiadł w Piasecznie k. Warszawy, gdzie włączył się w działalność konspiracyjną. Był twórcą i dowódcą Pułku NSZ-AK im. Władysława Sikorskiego. W powstaniu warszawskim był organizatorem i pierwszym dowódcą Zgrupowania „Chrobry II”. 4 sierpnia został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy tej jednostki. Przez krótki czas pełnił również funkcję szefa sztabu w „Chrobrym II”. 19 sierpnia został przeniesiony do Zgrupowania „Bartkiewicz” na stanowisko zastępcy dowódcy oddziału. Poległ 4 września 1944 r. w czasie inspekcji placówki bojowej przy ul. Królewskiej 35.
   Mjr Leon Nowakowski „Lig”
   
2. Mjr Zygmunt Brejnak „Zygmunt” urodził się 2 kwietnia 1899 r. w Warszawie. Walczył w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. We wrześniu 1939 r. nie został zmobilizowany. Od 1941 r. był członkiem Narodowej Organizacji Wojskowej, scalonej następnie z AK. Od 1943 r. dowodził batalionem NOW „Karol”. W powstaniu warszawskim od 4 sierpnia do jego upadku dowodził Zgrupowaniem „Chrobry II”; ciężko ranny 27 sierpnia. Po powstaniu trafił do niemieckiej niewoli. W 1946 r. wrócił do kraju. Zmarł 24 listopada 1984 r. w Drzewiczu Nowym k. Wiskitek. Za udział w powstaniu odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
   Więcej informacji
3. Kpt. Jan Jaroszek „Proboszcz” urodził się 21 grudnia 1908 r. w Orszymowie k. Płocka. We wrześniu 1939 r. walczył w 18 Dywizji Piechoty. W konspiracji działał w strukturach organizacji „Miecz i Pług”. W lipcu 1944 r. został mianowany komendantem dzielnicy Warszawa-Śródmieście MiP. W Powstaniu Warszawskim był szefem sztabu i zastępcą dowódcy Zgrupowania „Chrobry II”. Brał udział w wielu akcjach bojowych. Poległ 15 sierpnia 1944 r. w rejonie ul. Grzybowskiej. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
4. Mjr Andrzej Witold Kownacki „Jerzewski”, „Jeżewski”, „Jerzy Jeżewski” urodził się 4 listopada 1897 w Tomsku na Syberii. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. We wrześniu 1939 r. walczył w składzie tyłowego rzutu 26 pal odnosząc ciężką ranę. W konspiracji był zastępcą inspektora WSOP I Obwodu AK Śródmieście. W powstaniu warszawskim początkowo w sztabie I Obwodu AK Śródmieście, następnie w Zgrupowaniu „Chrobry II”. Od 19 sierpnia był zastępcą dowódcy „Chrobrego II”, a od 27 sierpnia do 4 września pełnił obowiązki dowódcy tej jednostki. 17 września 1944 r. otrzymał awans na majora. Po upadku Powstania przebywał w niewoli niemieckiej. W 1945 r. powrócił do kraju. Zmarł 12 lutego 1980 r. w Warszawie. Za udział w Powstaniu odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Autor książki Jak powstało i walczyło Zgrupowanie „Chrobry II” (Warszawa 1993).
5. Kpt. Tadeusz Przystojecki „Lech”, „Lech Żelazny” urodził się 29 marca 1905 r. w Kijowie. We wrześniu 1939 r. zmobilizowany i skierowany do Państwowych Zakładów Inżynieryjnych w Warszawie. Od 1940 r. należał do Zbrojnego Pogotowia Narodu, które z czasem weszło w skład Armii Podziemnej Ruchu „Miecz i Pług”. W lipcu 1944 r. pełnił funkcję komendanta dzielnicy Warszawa Północ w warszawskich strukturach MiP. 1 sierpnia 1944 r. nie zdołał dotrzeć na miejsce zbiórki w rejonie Koło-Powązki. 2 sierpnia wraz z jednym plutonem zajął stanowiska przy ul. Twardej 18 i nawiązał łączność z mjr. Leonem Nowakowskim „Ligiem”. Został dowódcą I batalionu Zgrupowania „Chrobry II”. Po kapitulacji powstania przebywał w niewoli niemieckiej. Po wojnie ukończył Politechnikę Śląską. Zmarł 20 marca 1978 r. w Gliwicach. Za udział w powstaniu odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Autor wspomnień Pod okupacją i w Powstaniu. Wspomnienia kapitana „Lecha Żelaznego” (Warszawa 1994).
   Kpt. Tadeusz Przystojecki „Lech Żelazny” (z lewej)
   
6. Kpt. Wacław Zagórski „Lech”, „Lech Grzybowski” urodził się 28 grudnia 1909 r. w Kijowie. We wrześniu 1939 r. bezskutecznie próbował dotrzeć do macierzystego 24 pp w Łucku. W Wilnie założył tajną organizację „Wolność”, scaloną następnie z AK. Od 1940 r. prowadził konspiracyjną działalność polityczną i wydawniczą w Warszawie. W powstaniu warszawskim dowodził II batalionem Zgrupowania „Chrobry II”. 31 sierpnia 1944 r. otrzymał awans na kapitana. Po upadku powstania przebywał w niewoli niemieckiej. Po wyzwoleniu pozostał na emigracji, gdzie był m. in. redaktorem londyńskiego pisma „Tydzień Polski”. Zmarł 29 grudnia 1982 r. w Mabledon w Wielkiej Brytanii. Za udział w powstaniu odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Autor wspomnień Wicher wolności. Dziennik Powstańca (Londyn 1957 i Warszawa 1990).
   Pierwsza połowa sierpnia 1944 r., ul. Grzybowska. Z prawej strony kpt. Wacław Zagórski „Lech Grzybowski” – dowódca II batalionu Zgrupowania „Chrobry II”. Fotografia z powstańczej kroniki filmowej
   
7. Kpt. Piotr Mieczysław Konstanty Zacharewicz „Zawadzki” urodził się 25 września 1913 r. w Warszawie. We wrześniu 1939 r. walczył w 30 pp. W konspiracji działał w Narodowych Siłach Zbrojnych w Komendzie Okręgu nr 1A. W Powstaniu Warszawskim dowodził 1 kompanią „Warszawianka” Zgrupowania „Chrobry II”. Po upadku powstania trafił do niewoli niemieckiej. Po wojnie pozostał na emigracji. Zmarł 9 kwietnia 1963 r. w Sydney.
   Kpt. Piotr Mieczysław Konstanty Zacharewicz „Zawadzki” (z prawej)
   
8. Por. Edward Mańk „Ned” urodził się 26 czerwca 1914 r. w Łodzi. W konspiracji pełnił funkcję szefa Wydziału IV w Komendzie Okręgu nr I Armii Podziemnej Ruchu „Miecz i Pług”. W Powstaniu Warszawskim był dowódcą 2 kompanii w Zgrupowaniu „Chrobry II” do 23 sierpnia, kiedy to został ciężko ranny. Do końca powstania przebywał w szpitalu, po kapitulacji trafił do niewoli niemieckiej. Brak informacji o dalszych losach.
9. Por. Mikołaj Kobyliński „Kos” urodził się 12 lipca 1896 r. w Warszawie. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. We wrześniu 1939 r. otrzymał przydział do 1 pp Leg. W konspiracji w Armii Podziemnej Ruchu „Miecz i Pług”. Od lipca 1944 r. w NSZ-AK, gdzie pełnił funkcję zastępcy szefa II Oddziału Komendy Okręgu nr 1. W powstaniu warszawskim od 23 sierpnia dowodził 2 kompanią, 27 września przemianowaną na 6 kompanię Zgrupowania „Chrobry II”. Po upadku Powstania przebywał w niewoli niemieckiej. Zmarł 16 października 1975 r. w Warszawie. Za udział w powstaniu odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
10. Rtm. Witold Pilecki „Witold”, „Druh” urodził się 13 maja 1901 r. w Ołońcu nad jeziorem Ładoga. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W kampanii wrześniowej początkowo w kawalerii dywizyjnej 19 DP, potem dowodził plutonem w improwizowanym szwadronie kawalerii dywizyjnej 41 DP Rezerwowej. Po przyjeździe w połowie października 1939 r. do Warszawy natychmiast włączył się w działalność konspiracyjną. Był współorganizatorem Tajnej Armii Polskiej, podporządkowanej następnie ZWZ-AK. We wrześniu 1940 r. dobrowolnie trafił do obozu KL Auschwitz, gdzie był inicjatorem i organizatorem ruchu oporu. W obawie przed dekonspiracją, jak również kierowany chęcią przekazania prawdy o Auschwitz w kwietniu 1943 r. uciekł z obozu. Wrócił do Warszawy i został pracownikiem Oddziału II Informacyjnego Kedywu KG AK. W Powstaniu Warszawskim walczył w szeregach Zgrupowania „Chrobry II”, od 27 września dowodził 2 kompanią w tym zgrupowaniu. Po upadku Powstania trafił do niewoli niemieckiej – najpierw do stalagu Lamsdorf, a później do oflagu Murnau. W 1945 r. wrócił do kraju. W 1947 r. został aresztowany i 15 marca 1948 r. skazany przez władze komunistyczne na karę śmierci, a następnie stracony. Zrehabilitowany przez Wojskowy Sąd Najwyższy w Warszawie dnia 1 października 1990 r.
    Więcej informacji
11. Por. Zbigniew Brym „Zdunin” urodził się 1 lutego 1919 r. w Warszawie. We wrześniu 1939 r. walczył m.in. w Samodzielnej Grupie Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. W konspiracji od 1939 r., najpierw w Tajnej Armii Polskiej, a później w ZWZ-AK. Był żołnierzem 7 pp AK „Garłuch”. W powstaniu warszawskim dowodził 3 kompanią w Zgrupowaniu „Chrobry II”. 7 września został przedstawiony do awansu na porucznika, który otrzymał. Po upadku powstania przebywał w niewoli niemieckiej. Zmarł 1 grudnia 2006 r. w Warszawie. Za udział w powstaniu odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Autor książki „Żelazna Reduta”. Kompania Zdunina w Powstaniu Warszawskim Zgrupowaniu „Chrobry II” (Pelplin 1997).
    Sierpień 1944 r. Z lewej strony dowódca 3 kompanii Zgrupowania „Chrobry II” – por. Zbigniew Brym „Zdunin” na ul. Miedzianej. Ujęcie od strony ul. Srebrnej w kierunku północnym. Autor nieznany, zbiory MPW. To zdjęcie jest okładką II wydania książki Juliusza Kuleszy „7 p. piechoty AK Garłuch”.
    
12. Por. Aleksander Sałaciński „Skiba” urodził się 12 grudnia 1901 r. w Radomiu. We wrześniu 1939 r. walczył w 2 psk. W konspiracji w NSZ-AK. W Powstaniu Warszawskim od 16 sierpnia dowodził 4 kompanią w Zgrupowaniu „Chrobry II”. Po kapitulacji przebywał w niewoli niemieckiej. Zmarł 25 stycznia 1975 r. w Łodzi.
13. Por. Hubert Jaskólski „Janusz” (konspiracyjne nazwisko Janusz Domański) urodził się w 1913 r. W Powstaniu Warszawskim dowodził 5 kompanią w Zgrupowaniu „Chrobry II”. Poległ 31 sierpnia 1944 r. na ul. Krochmalnej, podczas próby połączenia się oddziałów śródmiejskich ze Starym Miastem.
    Por. Hubert Jaskólski „Janusz” Ze zbiorów MPW
    
14. Por. Czesław Stulkiewicz „Wir” urodził się 7 sierpnia 1910 r. w Petersburgu. We wrześniu 1939 r. trafił do niewoli niemieckiej, z której udało mu się uciec. W konspiracji żołnierz Pułku NSZ-AK im. Władysława Sikorskiego. W Powstaniu Warszawskim dowodził plutonem przeciwpancernym w Zgrupowaniu „Chrobry II”. Od 12 września do końca powstania był dowódcą 5 kompanii w tym oddziale. Po kapitulacji przebywał w niewoli niemieckiej. Zmarł 19 października 1984 r. w Warszawie.
15. Ppor. Leonard Kancelarczyk „Jeremi” urodził się 27 stycznia 1911 r. w Niedźwiedzicach, pow. baranowicki. We wrześniu 1939 r. walczył w 2 pal w rejonie Mławy, Gruduska i Pniewa. Po ucieczce z niewoli dotarł do Warszawy, gdzie włączył się w działalność konspiracyjną. W Powstaniu Warszawskim dowodził 6 kompanią w Zgrupowaniu „Chrobry II”. 20 września wraz ze swym oddziałem został podporządkowany kpt. Kazimierzowi Bilskiemu „Rumowi”. Po upadku Powstania przebywał w niewoli niemieckiej. Zmarł 20 marca 1980 r. w Warszawie.

słowa i muzyka: Roman Kołakowski, wykonanie: Natalia Sikora
Wojtuś Zalewski „Orzeł Biały” to postać autentyczna. Walczył od pierwszych chwil Powstania Warszawskiego, miał 11 lat i był najmłodszym żołnierzem grupy szturmowej st. sierż. „Grzesia”, zgrupowania „Chrobry II”. Pełnił funkcję łącznika. 2 sierpnia 1944 r. przedarł się przez linie niemieckie na teren silnie obsadzonego Dworca Głównego. Po trzech godzinach obserwacji powrócił z meldunkiem o siłach, rodzaju uzbrojenia i ugrupowaniu wrogich oddziałów. 15 sierpnia, sobie tylko znanymi przejściami, wyprowadził z okrążenia pluton st. sierż. „Grzesia”. Za tę akcję miał zostać podany przez dowódcę batalionu kpt. „Lecha Grzybowskiego” do odznaczenia Krzyżem Walecznych, którym prawdopodobnie nie został wyróżniony.
Poległ w rejonie koszar policji na ul. Ciepłej, gdy biegł z meldunkiem od st. sierż. „Grzesia”. Pod ogniem niemieckim jego ciało zostało wyciągnięte przez towarzyszy broni – scena ta została uwieczniona przez filmowców z ekipy BIP KG AK. Powstańczy pogrzeb „Orła Białego” odbył się na podwórzu domu przy ul. Ceglanej 3.


Kadr z Powstańczej Kroniki Filmowej - Mieczysław Mirecki "Błyskawica" niesie ciało "Orła Białego" wyciągnięte przed chwilą spod niemieckiego ognia.

Podwórze domu przy ulicy Ceglanej 3. Ksiądz mjr Władysław Zbłowski „Struś” prowadzi ceremonię pochówku Wojciecha Zalewskiego „Orła Białego”. Panorama na dwuszereg żołnierzy prezentujących broń. Na pierwszym planie w czarnej czapce i kombinezonie Jerzy Wysocki „Mewa”, kolega „Orła Białego”. Panorama w dół na otwartą mogiłę i ciało łącznika. Z prawej z lornetką na piersi salutujący kpt. Wacław Stykowski „Hal”, za nim Mieczysław Mirecki "Błyskawica" Kadr powstańczej kroniki [powstaniewarszawskiefilm.pl / MPW]

1. Archiwum Zgrupowania Armii Krajowej „Chrobry II”, red. Katarzyna Utracka, Izabela Mrzygłód, t. I-II, Warszawa 2015.
2. Brym-Zdunin Zbigniew, „Żelazna Reduta”. Kompania Zdunina w Powstaniu Warszawskim Zgrupowaniu „Chrobry II”, Pelplin 1997.
3. Kownacki Andrzej „Jerzewski”, Jak powstało i walczyło Zgrupowanie „Chrobry II”, Warszawa 1993.
4. Przystojecki Tadeusz, Pod okupacją i w Powstaniu. Wspomnienia kapitana „Lecha Żelaznego”, Warszawa 1994.
5. Utracka Katarzyna, Zgrupowanie AK „Chrobry II”, Warszawa 2002.
6. Wspomnienia żołnierzy Zgrupowania AK „Chrobry II”, oprac. Katarzyna Utracka, Warszawa 2006.
7. Zagórski Wacław, Wicher wolności, Warszawa 1957.

Pierwsze dni sierpnia 1944 r. Oficerowie ze Zgrupowania „Chrobry II” przed bramą posesji Sienna 39. Ujęcie w kierunku zachodnim. Drugi od prawej (z papierosem) mjr Leon Nowakowski „Lig”. Autor nieznany, zbiory MPW

Pierwsze dni sierpnia 1944. Narada w sztabie Zgrupowania „Chrobry II” przy ul. Twardej 40; w środku mjr Leon Nowakowski „Lig”. Autor nieznany, zbiory MPW

Pierwsze dni sierpnia 1944. Zbiórka powstańców ze Zgrupowania „Chrobry II” na podwórzu kamienicy przy ul. Twardej 40. Od lewej w długim płaszczu szef sztabu i zastępca dowódcy Zgrupowania „Chrobry II” kpt. Jan Jaroszek „Proboszcz”. Fot. Jan Żułma „Felix”, zbiory MPW

Żołnierze porucznika Wacława Zagórskiego (późniejszy Batalion II "Lecha Grzybowskiego") ze Zgrupowania "Chrobry II" przed wytwórnią zapalników Deringa w dawnym budynku Gminy Żydowskiej przy ul. Grzybowskiej 26/28


Plan terenu działań Zgrupowania AK „Chrobry II”, oprac. Zygmunt Walkowski


Sztandar powstał w 1987 r. ze składek środowiska b. żołnierzy Zgrupowania "Chrobry II", głównym fundatorem był Tadeusz Rapczyński ps. "Wrzos". Zaprojektowała go artysta plastyk Joanna Jaworska. Sztandar poświęcony został 4 kwietnia 1987 r. w kościele Dzieciątka Jezus przy pl. Starynkiewicza w Warszawie przez ks. biskupa Zbigniewa Józefa Kraszewskiego.


Żołnierze zgrupowania pochowani są w kwaterze A24 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.


Obelisk z przyklejoną tabliczka z kodem QR