Wiesław Perlikowski

Grób Wiesława Perlikowskiego z tabliczką z QR kodem - cmentarz na Bródnie, lokalizacja kw. 41 DV13

Wiesław Perlikowski (ur. 26 lutego 1927 r. w Warszawie, zm. 18 maja 1944 r.), ps. "Orlik".
Przed wojną rozpoczął naukę w gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie, został harcerzem 3 WDH (Warszawskiej Drużyny Harcerzy), dowódca drużyny hufca Bojowych Szkół Szarych Szeregów na Ochocie.

Członkostwo w Szarych Szeregach

Do Szarych Szeregów Wiesław wstąpił w 1941 roku. Przez pewien czas służył w drużynie „Leny”, Danuty Boleszczyc-Rudnickiej Kaczyńskiej, Do jesieni 1943 był w drużynie OC 300. Następnie został awansowany na dowódcę drużyny OC 100 („OC" to kryptonim hufca Bojowych Szkół na Ochocie).

„Orlik"' wśród harcerzy Ochoty był postacią wyjątkową. Jego bezprzykładna odwaga, opanowanie, pomysłowość, oraz niewiarygodne szczęście składały się na jego sławę wśród harcerzy hufca. Cały swój czas i siły poświęcił na szkolenie i doskonalenie swej drużyny, Interesował się każdym żołnierzem drużyny. Stawiał wysokie wymagania. Chłopców, którzy się nie sprawdzili w Wawrze, lub podczas innych ćwiczeń, przenosił do innych drużyn. Cieszył się wielkim autorytetem. Precyzyjne wykonywanie poleceń i punktualność były w drużynie „Orlika" czymś oczywistym. „Orlik" był urodzonym dowódcą, przykład drużynowego moblizował harcerzy do wykonywania najtrudniejszych zadań.

„Orlik" był wyróżniającym się wykonawcą prac wawerskich. Między innymi wykonał wielki napis lakierem asfaltowym „POLSKA ŻYJE" na nieistniejącym dziś budynku poczty dworcowej w Alejach Jerozolimskich.

Dowodził akcjami przeciw kinom. Zdobył wśród przyjaciół i podwładnych sławę i szacunek. Umożliwiło Mu to uzyskanie, w maju 1944 roku, - mimo młodego wieku – upragnionego przydziału do plutonu Grup Szturmowych.

Śmierć

W dniu 18 maja 1944 r. na rogu Alej Jerozolimskich i Nowego Światu został zatrzymany przez pojedynczego Werkschutza. Miał przy sobie 3 pistolety] (2 Pb 9 mm i 1 FN 7,65, 10 strzałowy), oddał z nich 6 strzałowi zabijając Werkschutza i odstrzeliwując się uciekł Alejami Jerozolimskimi, Bracką, Nowogrodzką, schował się w ruinach domu Krucza - Nowogrodzka, skąd przeszedł na podwórze domu Krucza 46. W domu tym ukrył się na trzecim piętrze i stamtąd bronił się do godz. 19.30, wiążąc w walce kilkudziesięciu żandarmów i żołnierzy uzbrojonych w broń krótką i maszynową oraz granaty. Po wyczerpaniu własnych środków obrony skoczył z 3 piętra zabijając się na miejscu. Zwłoki przewiezione do Medycyny Sadowej miały: postrzał w głowę, w piersi i urwaną stopę(...).

Ciało zostało wykupione z prosektorium na Chałubińskiego i pochowane na Bródnie.

„Orlik” za swą bohaterską postawę został, pośmiertnie, odznaczony „Krzyżem Walecznych”.

Patron w batalionie "Zośka"

„Orlik" został po śmierci patronem 2 plutonu, 3 kompanii batalionu „Zośka", dowodzonego przez Iwo Rygla. Jego pseudonim wybrał, więc pluton, który wykazał się niezwykłym bohaterstwem w boju pod Pęcicami drugiego dnia Powstania Warszawskiego. Ponad połowa plutonu straciła tam życie, lecz swoją ofiarą uratował 500 żołnierzy, umożliwiając im wyjście spod niemieckiego ognia.

Zdjęcia

Wiesław Perlikowski

Organizacja Szare Szeregi

Szare Szeregi – kryptonim konspiracyjny Organizacji Harcerzy ZHP oraz potocznie, szerzej – całego Związku Harcerstwa Polskiego, w okresie okupacji niemieckiej i radzieckiej podczas II wojny światowej 1939–1945.

Z punktu widzenia programowego i metodycznego młodzież była podzielona na 3 grupy:

Zawisza – 12-14 lat

Drużyny „Zawiszy” nie brały w zasadzie udziału w walce bieżącej. Natomiast przygotowywały się do pełnienia służby pomocniczej, najbardziej znana jest zorganizowana w czasie powstania warszawskiego Harcerska Poczta Polowa.

Bojowe Szkoły (BS) – 15-17 lat

Drużyny „BS” pełniły służbę w małym sabotażu, będącym akcją propagandową skierowaną do ludności polskiej (w Warszawie w ramach organizacji „Wawer-Palmiry”). Akcja obejmowała pisanie na murach, rozlepianie afiszy i nalepek, rozdawanie ulotek, kolportaż fikcyjnych dodatków nadzwyczajnych do gazet, podłączenie się do niemieckich megafonów, zrywanie niemieckich flag, usuwanie z wystaw i gablot niemieckich fotografii, gazowanie kin.

Wykonywana przez drużyny BS akcja „N” była destrukcyjną akcją propagandową, skierowaną do Niemców, polegającą głównie na podrzucaniu dywersyjnych ulotek i gazetek. Drużyny BS uczestniczyły w akcji „WISS”, polegającej na obserwacji niemieckich wojsk i ich ruchów. W ramach przygotowań do „przełomu” drużyny BS przechodziły przeszkolenie wojskowe, otrzymywały przydziały do jednostek AK (np. jako poczty dowódców, oddziały łączności i oddziały rozpoznawcze).

W Powstaniu Warszawskim walczyli w Śródmieściu jako kompania, a w innych dzielnicach jako plutony piechoty.

Grupy Szturmowe (GS) – powyżej 18 lat

Drużyny „GS”, podporządkowane „Kedywowi” (Kierownictwu Dywersji) AK, pełniły służbę w „wielkiej dywersji”. W Warszawie w sierpniu 1943 utworzono z nich batalion „Zośka”, którego trzecią kompanię wydzielono do zadań specjalnych („Agat”, później „Pegaz”). Wiosną 1944 powstał z niej batalion Parasol.

Oddziały GS wykonały wiele akcji bojowych, w tym wysadzanie mostów kolejowych, pociągów, odbijanie więźniów (akcja pod Arsenałem, akcja w Celestynowie), zamachy na funkcjonariuszy aparatu terroru, m.in. Kutschera oraz odpowiedzialnych za katowanie Jana Bytnara „Rudego”: Schultza i Langego). Inne oddziały GS walczyły w oddziałach partyzanckich oraz prowadziły sabotaż kolejowy. Wiele oddziałów GS brało udział w walkach oddziałów AK, w tym w marszu na pomoc Warszawie.

W Powstaniu Warszawskim bataliony „Zośka” i „Parasol” walczyły na Woli, Starówce i Czerniakowie. Batalion „Wigry” walczył na Woli i Starówce.

Pytania testowe