„Lidka”, odzn. dwukrotnie KW
Urodzona 31 maja 1923 roku w Jeziornie koło Warszawy, córka Pawła i Marii z domu Jeżyckiej. Uczyła się w Miejskim Żeńskim Gimnazjum i Liceum im. Jana Kochanowskiego w Warszawie. Harcerka Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerek im. Zawiszy Czarnego. W czasie okupacji kontynuowała naukę na tajnych kompletach, uzyskując w 1941 r. świadectwo dojrzałości. Następnie studiowała medycynę na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. W konspiracji w Szarych Szeregach, uczestniczyła w akcjach Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”. W Powstaniu Warszawskim sanitariuszka III plutonu „Felek” 2 kompanii „Rudy” batalionu „Zośka”. Brała udział w walkach na Woli, Starym Mieście i Czerniakowie. Poległa 16 września 1944 r. przy ul. Wilanowskiej 1. Źródło

Zdzisław Zygmunt Gorecki ps. "Zygmunt" (ur. 13 lutego Lwów, zm. 13 września 1944), syn Tadeusza i Wandy z domu Kędzierskiej, lekarz, kapitan korpusu sanitarnego, żołnierz Armi Krajowej. 5.06.1913 otrzymał świadectwo dojrzałości z wyróżnieniem w Gimnazjum im. Adama Mickiewicza we Lwowie. W 1913 wstąpił na Wydział Lekarski Uniwersytetu Jana Kazimierza. W sierpniu 1914 został powołany do armii austro-węgierskiej; w latach 1914-1916 odbył kampanię karpacką, zwolniony z wojska z powodu choroby. 4.11.1918 wstąpił, jako ochotnik, do oddziałów obrony Lwowa, służbę pełnił do 31.12.1921. Po powrocie z wojska kontynuował studia, równocześnie pracował w Klinice Chorób Wewnętrznych UJK, pod kierownictwem prof. Antoniego Gluzińskiego. 30.04.1921 uzyskał dyplom doktora wszech nauk lekarskich. W czerwcu 1921 został mianowany starszym ordynatorem Oddziału Epidemiologicznego Szpitala Okręgowego we Lwowie. Od 1.01.1922 do 1.08.1931 pracował w Klinice Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Warszawskiego, pod kierownictwem prof. Antoniego Gluzińskiego, a następnie prof. Witolda Orłowskiego. W okresie od 8.10.1929 do 31.01.1930 miał przerwę w tej pracy i pełnił obowiązki ordynatora czasowo uruchomionego Oddziału Duru Brzusznego w Szpitalu Św. Stanisława. 31.01.1931 otrzymał stopień docenta patologii i terapii chorób wewnętrznych, nadany przez Radę Wydziału Lekarskiego UW, na podstawie pracy "Badania nad działaniem kofeiny, strychniny, kardiazolu i koraminy na układ krążenia i oddychania w okresie niewydolności krążenia pochodzenia sercowego”.
1.08.1931, na podstawie wygranego konkursu, organizował od podstaw nowy Oddział Duru Brzusznego w Szpitalu Św. Stanisława. W styczniu 1932 objął kierownictwo I Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Warszawskiego, początkowo jako pełniący obowiązki kierownika, a od 1.09.1935 profesora i kierownika. Zorganizował w Klinice pracownie badań gazowych oraz pracownie hematologiczną. W 1938 założył w Klinice, pierwszy w Polsce, Oddział Chorób Zawodowych.
Ogłosił około 50 prac naukowych dotyczących płynów przesiękowych i wysiękowych, hematologii. Wydał monografie: "Schorzenia opłucnej w świetle nowych poglądów” (1926), "O duszności. Zagadnienia wentylacji płuc w stanach chorobowych” (1927), "Kliniczne postacie rozedmy płuc i jej leczenie” (1935), "Obraz kliniczny i leczenie ziarnicy złośliwej” (1935).
Równocześnie działał społecznie: był sekretarzem Zarządu Głównego Towarzystwa Internistów Polskich, członek-założyciel Towarzystwa Badań Naukowych nad Gruźlicą, redaktor wydawnictw Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, członek Sądu Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej oraz Sądu Naczelnej Izby Lekarskiej; od 12.06.1934 członek Wyższej Komisji Lekarskiej przy Ministerstwie Opieki Społecznej.
W listopadzie 1939 powrócił do Warszawy. Z powodu zniszczeń wojennych przeniósł Klinikę do siedziby Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa przy ul. Koszykowej 78, gdzie kontynuował pracę naukową. W 1942 został dyrektorem Szpitala Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Czerniakowskiej 231.
We wrześniu 1939, jako lekarz, powołany w stopniu kapitana do Wojska Polskiego - jego przydział nie jest znany.
W latach okupacji niemieckiej brał udział w nauczaniu studentów Tajnego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytetu Ziem Zachodnich. We wrześniu 1942 został aresztowany przez Gestapo; wkrótce zwolniony.
Podczas Powstania Warszawskiego: "Bakcyl" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) - zgrupowanie "Kryska" - Szpital ZUS ul. Czerniakowska 231 róg Rozbrat - komendant (dyrektor) szpitala. Szpital stanowił główną bazę sanitarną dla oddziałów powstańczych na Powiślu Czerniakowskim. Około południa w gmachu wybuchł pożar, którego nie dało się ugasić z powodu braku wody. Silny ogień broni maszynowej od strony pobliskiej gazowni, szpitala św. Łazarza i Alei Na Skarpie uniemożliwiał ewakuację rannych. Sytuacja pogorszyła się, gdy w okolicach godziny 17:00 13 września szpital zbombardowały niemieckie samoloty. Gmach częściowo się zawalił, a w schronie w którym ukrywała się część rannych i chorych wybuchł pożar, w wyniku którego kilkudziesięciu pacjentów spłonęło żywcem. Pozostałych przy życiu ludzi wynoszono na ulicę wśród toczącego się wokół boju, w skutek czego ginął i personel i pacjenci. Ratując rannych zginęli m.in. dr Zdzisław Górecki, dr Wanda Kozakiewicz-Grochowska, dr Mieczysław Dziewanowski, dr Tatiana Dziewanowska i dr Zofia Pęska.
Odznaczenia: Krzyż Obrony Lwowa, Medal Niepodległości.
Źródła i szczegóły
Żródło 1
Żródło 2

Józef Marian Grzybowski (ur. 8 października 1897 Petersburg, zm. 5 sierpnia 1944) syn Piotra i Zofii z domu Hercyk-Połubińskiej, lekarz, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
Gimnazjum ukończył w Petersburgu, gdzie w latach 1915-1918 studiował medycynę w Carskiej Akademii Wojenno-Medycznej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, na którym 17.06.1922 r. uzyskał dyplom doktora wszechnauk lekarskich. W 1922 r., po przeniesieniu do Warszawy przez kilka miesięcy pracował jako asystent medycyny sądowej, następnie związał się na stałe z Zakładem Anatomii prof. Edwarda Lotha. W roku 1929 odbył podróże naukowe do Paryża i Lyonu. 5.06.1930 r. uzyskał habilitację na podstawie rozprawy "O układzie żylnym mózgu człowieka”.
Był autorem 20 prac naukowych. W latach 1930-1934 prowadził badania anatomoporównawcze kory mózgowej baranów, koni, świń i krów. Prowadził także badania nad unerwieniem opony twardej człowieka i psa, układu żylnego mózgu psa oraz morfologii i mechaniki żuchwy.
W 1938 r. mianowany profesorem nadzwyczajnym chirurgii operacyjnej i anatomii topograficznej Uniwersytetu Warszawskiego; objął kierownictwo Zakładu Chirurgii Operacyjnej i Anatomii Topograficznej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego.
Od września 1940 r. zatrudniony na oddziale chirurgicznym Szpitala Wolskiego przy ul. Płockiej 26, w którym objął stanowisko starszego asystenta. Oprócz zwykłych obowiązków, z nakazu władz Tajnego Uniwersytetu Warszawskiego był zobowiązany do prowadzenia ćwiczeń, wykładów i egzaminowania z anatomii prawidłowej studentów UW.
4 grudnia 1941 r. uczestniczył w głośnej akcji uwolnienia więźnia Pawiaka, żołnierza ZWZ aresztowanego przez Gestapo, Stanisława Tomaszewskiego "Malarza”. W dniu tym prof. Grzybowski był chirurgiem dyżurnym. Po południu do izby przyjęć przyniesiono na noszach młodego mężczyznę - prawie całego w bandażach. Szybko załatwiono formalności z zapisaniem "rannego" i przeniesiono go na Salę Operacyjną, gdzie znajdowały się instrumentariuszki i sanitariusz operacyjny. Profesor zwołał zespół operacyjny i poprosił aby "niczemu się nie dziwić i z nikim o tym przypadku nie rozmawiać". Usunięto bandaże ukrywające zwłoki zmarłego przywiezionego sanitarką ze Szpitala Zakaźnego Św. Stanisława, po czym ukryto je za parawanem Sali Operacyjnej. Kilka minut później, także ze Św. Stanisława przywieziono drugą sanitarką Stanisława Tomaszewskiego - więźnia z objawami ostrego ataku ślepej kiszki. Profesor Grzybowski podjął decyzję o natychmiastowym przeprowadzeniu operacji, którą wykonał zespół w składzie: prof. Józef Grzybowski - prowadzący, dr Leon Manteuffel - pierwszy asystent, lek. med. Władysław Olszewski - podający narkozę, instrumentariuszki - Barbara Warda, Alina Węgrowicz, porządkowy Sali Operacyjnej - Stanisław Galuba (zginął w czasie okupacji). Przed drzwiami Sali stanęło trzech gestapowców. "Operację", trwającą kilka godzin przeprowadzono według wszelkich prawideł sztuki. Wykonano resekcję żołądka zwłok NN, dr Manteuffel odtworzył wąsy - według wzoru wąsów Tomaszewskiego. Przez cały czas trwania "operacji" Niemcy byli informowani o stale pogarszającym się stanie "chorego" i wreszcie o jego śmierci. Po odjeździe gestapowców, nocą wyprowadzono Stanisława Tomaszewskiego poza teren szpitala i ukryto.
Akcja ta została odtworzona w filmie Stanisława Jędryki "Umarłem, aby żyć" (1984), opartym na wojennych wspomnieniach Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego "Benefis konspiratora" (wyd. III poszerzone Warszawa, 1977).
Wybuch Powstania zastał go w Lecznicy na Rynku Starego Miasta, skąd przez kolejne dni przedzierał się na Wolę i 4 (lub 5) sierpnia stawił się w Szpitalu Wolskim, gdzie od razu przystąpił do operowania ciężko rannych.
Podczas Powstania: "Bakcyl" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) - III Obwód "Waligóra" (Wola) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - Szpital Wolski ul. Płocka 26. W „czarną sobotę” 5 sierpnia 1944 nastąpiła likwidacja Szpitala Wolskiego przez grupę esesmanów, którym towarzyszyli żołnierze jednego z kolaboracyjnych batalionów azerbejdżańskich. Przyniosła ona łącznie ponad 360 ofiar. Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez Niemców w czasie powstania warszawskiego podaje, że w gronie rozstrzelanych znalazło się 300 pacjentów oraz 60 członków personelu medycznego i pomocniczego. Zamordowano sześciu lekarzy – obok dyrektora dr. Piaseckiego i prof. Zeylanda zginęli: prof. dr med. Józef Grzybowski, dr med. Olgierd Sokołowski, dr Stanisław Chwojka oraz dr Kazimierz Drozdowski.
Źródła i szczegóły
Żródło 1
Żródło 2